Xác thực sinh trắc học đang trở thành “lá chắn” bảo mật mới trong giao dịch ngân hàng, từ chuyển khoản, rút tiền online đến mở khóa ứng dụng. Từ 01/01/2025, mọi giao dịch đều yêu cầu đối chiếu dữ liệu sinh trắc học với căn cước công dân hoặc định danh điện tử. Điều này giúp hạn chế rủi ro lừa đảo, bảo vệ tài sản người dùng. Tuy nhiên, trong thời gian đầu triển khai, nhiều kẻ gian mạo danh ngân hàng để chiếm đoạt thông tin. Vậy làm sao cập nhật sinh trắc học online an toàn và nhận diện chiêu trò lừa đảo?
Xác thực sinh trắc học là gì? Có mấy loại?
Xác thực sinh trắc học là một phương pháp bảo mật sử dụng các đặc điểm sinh học hoặc hành vi độc nhất của một người để xác minh danh tính. Thay vì sử dụng mật khẩu hay mã PIN, nó dùng những đặc điểm như dấu vân tay, khuôn mặt, mống mắt, hoặc giọng nói để cấp quyền truy cập vào thiết bị, hệ thống hoặc dữ liệu.
Sinh trắc học là những đặc điểm sinh học và vật lý riêng biệt của mỗi người, giúp phân biệt người này với người khác. Đó có thể là vân tay, khuôn mặt, giọng nói, võng mạc, dái tai, hình dạng bàn tay hay thậm chí chữ ký. Trong đó, dấu vân tay là hình thức xác thực được sử dụng lâu đời nhất – từ thời Trung Quốc cổ đại cho đến nay.
Ngày nay, cùng với công nghệ số và cơ sở dữ liệu hiện đại, xác thực sinh trắc học đã được nâng lên một tầm cao mới. Thay vì lăn tay mực truyền thống, thông tin sinh trắc học được quét, lưu trữ và mã hóa kỹ thuật số. Mỗi cá nhân có “mật khẩu sinh học” riêng, được tích hợp vào phần mềm để mở khóa thiết bị, xác nhận danh tính hay bảo mật giao dịch ngân hàng.
Phương thức này còn được gọi là công nghệ sinh trắc đa nhân tố – vừa tiện lợi, vừa an toàn.
Xác thực sinh trắc học là thu thập đặc điểm nhận dạng
Xác thực sinh trắc học có thể chia thành hai nhóm chính: sinh trắc học vật lý (vân tay, khuôn mặt, mống mắt, mũi, cằm…) và sinh trắc học hành vi (giọng nói, chữ ký..).
Vì sao phải xác thực sinh trắc học trong giao dịch ngân hàng?
Từ 01/07/2024, theo Quyết định 2345/QĐ-NHNN, các giao dịch chuyển tiền từ 10 triệu đồng/lần hoặc tổng trên 20 triệu đồng/ngày đều bắt buộc xác thực sinh trắc học. Ngoài ra, giao dịch lần đầu trên app ngân hàng hoặc thực hiện từ thiết bị lạ cũng cần bước xác thực này. Với các giao dịch khác, khách hàng vẫn có thể dùng mã OTP như bình thường.
Mục tiêu của quy định là tăng cường bảo mật, ngăn chặn lừa đảo trực tuyến, bảo vệ tài khoản khách hàng và hạn chế tình trạng mua bán, cho thuê tài khoản trái phép.
So với các cách truyền thống như mật khẩu hay PIN, sinh trắc học mang đến nhiều ưu điểm:
- Bảo mật cao: Hệ thống đối chiếu trực tiếp với dữ liệu căn cước gắn chip, đảm bảo giao dịch do chính chủ thực hiện.
- Đơn giản, tiện lợi: Không cần ghi nhớ mật khẩu phức tạp, chỉ cần quét khuôn mặt hay vân tay.
- Nhanh chóng: Giao dịch hoàn tất trong tích tắc, không phải chờ OTP.
- Dễ đăng ký: Mỗi ngân hàng đều có hướng dẫn chi tiết trong mục “Cập nhật sinh trắc học” ngay trên ứng dụng.
Có thể nói, xác thực sinh trắc học vừa an toàn, vừa tiết kiệm thời gian, mang lại trải nghiệm thanh toán hiện đại và mượt mà cho người dùng. Từ 1/1/2025 bắt buộc xác thực sinh trắc học đối với mọi giao dịch Mọi giao dịch chuyển tiền đều bắt buộc xác thực sinh trắc học, không phân biệt số tiền lớn hay nhỏ.
Xác thực sinh trắc học giúp bảo vệ tài khoản ngân hàng
Khi rút tiền tại ATM bằng phương tiện điện tử (như QR code, mobile banking) cũng phải xác thực sinh trắc học. Tuy nhiên, rút tiền bằng thẻ vật lý (đút thẻ vào máy, nhập PIN) thì vẫn được phép mà không cần xác thực sinh trắc học.
Việc xác thực sẽ được đối chiếu với dữ liệu sinh trắc học lưu trong Căn cước công dân gắn chip, tài khoản định danh điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư hoặc xác minh trực tiếp trong một số trường hợp đặc biệt (người nước ngoài, người gốc Việt chưa có quốc tịch).
Những lưu ý để cập nhật thông tin sinh trắc học online thành công, tránh bị lừa đảo
Cập nhật ứng dụng ngân hàng phiên bản mới nhất,
Trước khi tiến hành xác thực, bạn hãy chắc chắn ứng dụng ngân hàng (App Mobile banking) trên điện thoại đã được cập nhật lên phiên bản mới. Điều này giúp hạn chế lỗi, đồng thời tăng tính bảo mật trong quá trình quét dữ liệu sinh trắc học.
Lưu ý khi quay camera, chụp ảnh khuôn mặt
- Kiểm tra camera điện thoại hoạt động bình thường.
- Đặt điện thoại ngang tầm mắt, cách 30 – 40 cm.
- Chụp trong môi trường đủ ánh sáng, không ngược sáng.
- Tránh đeo khẩu trang, kính râm hoặc che khuất gương mặt.
Những yếu tố này giúp hệ thống nhận diện khuôn mặt chính xác hơn, tránh việc phải xác thực nhiều lần.
Đảm bảo đường mạng và ánh sáng đều tốt khi xác thực sinh trắc học
Lưu ý khi đọc chip trên CCCD bằng NFC
Kiểm tra và bật NFC trên điện thoại.
Đặt CCCD gắn chip đúng chiều, úp vào mặt lưng hoặc gần camera trước (tùy vị trí NFC của từng máy).
Tháo ốp lưng điện thoại nếu quét khó khăn.
Đặt CCCD trên mặt phẳng rồi đặt điện thoại lên để quét ổn định hơn.
Với App VNeID, hãy cập nhật bản mới và chấp thuận chia sẻ thông tin khi có thông báo.
Cảnh giác với mạo danh ngân hàng dụ người dùng xác thực sinh trắc học
Trong giai đoạn đầu triển khai xác thực sinh trắc học, nhiều khách hàng chưa quen thao tác, gặp khó khăn khi cập nhật thông tin. Đây chính là “mảnh đất màu mỡ” để các đối tượng lừa đảo mạo danh ngân hàng nhằm chiếm đoạt tiền và dữ liệu cá nhân.
Các thủ đoạn thường gặp:
- Giả mạo nhân viên ngân hàng gọi điện, nhắn tin với kịch bản:
“Tài khoản của anh/chị chưa xác thực sinh trắc học, cần cung cấp CCCD + mã PIN để hỗ trợ, nếu không sẽ bị khóa sau ngày X”. - Kết bạn Zalo, Facebook, dùng tên hiển thị gây nhầm lẫn như “CSKH Vietcombank”, “Hỗ trợ BIDV”… rồi gửi hướng dẫn giả.
- Dẫn dụ truy cập link lạ để tải app “hỗ trợ xác thực”, thực chất là phần mềm độc hại chiếm quyền điều khiển điện thoại.
- Đề nghị gửi ảnh CCCD, khuôn mặt, OTP, thậm chí gọi video để thu thập thêm giọng nói và cử chỉ nhằm làm giả định danh điện tử.
- Trà trộn trong phần bình luận dưới các bài đăng chính thức của ngân hàng để dụ khách hàng inbox riêng.
Lưu ý tránh bị lừa tải app để xác thực sinh trắc học
Hậu quả khi bị lừa:
- Mất quyền kiểm soát tài khoản, bị rút tiền hoặc vay tín dụng online trái phép.
- Lộ thông tin cá nhân (CCCD, địa chỉ, số điện thoại) → nguy cơ bị bán cho bên thứ ba hoặc dùng vào hành vi phạm pháp.
- Bị chiếm đoạt cả dữ liệu sinh trắc học (khuôn mặt, vân tay, giọng nói) → khó khắc phục hơn nhiều so với lộ mật khẩu.
Cách nhận diện & phòng tránh:
- Ngân hàng không bao giờ yêu cầu khách hàng gửi CCCD, OTP, mật khẩu qua điện thoại, Zalo, Facebook.
- Chỉ thực hiện xác thực sinh trắc học trên ứng dụng ngân hàng chính thức hoặc App VNeID.
- Không click link lạ, đặc biệt là link cài ứng dụng ngoài CH Play/App Store.
- Khi có thắc mắc, hãy gọi hotline chính thức của ngân hàng hoặc đến quầy giao dịch.
- Nếu nhận cuộc gọi nghi ngờ, ngắt máy ngay, tuyệt đối không làm theo hướng dẫn.
Xác thực sinh trắc học giúp bạn bảo vệ tài khoản. Nhưng nếu làm sai cách, lại chính là cái bẫy để kẻ xấu đánh cắp tài sản. Hy vọng thông tin từ TOPI có thể giúp bạn xác thực sinh trắc hỏng nhanh chóng.
