Bạn muốn tham gia thị trường chứng khoán để gia tăng tài sản nhưng lại thiếu thời gian theo dõi bảng điện hay chưa đủ kiến thức để tự mình "ra trận"? Quỹ đầu tư chứng khoán chính là giải pháp đầu tư tối ưu, không chỉ giúp nhà đầu tư tận dụng sức mạnh của các chuyên gia hàng đầu mà còn giải quyết bài toán quản trị rủi ro hiệu quả.
Vậy cụ thể quỹ đầu tư chứng khoán là gì? Làm thế nào để chọn được một quỹ uy tín giữa hàng trăm cái tên trên thị trường? Bài viết từ TOPI sẽ cung cấp cho bạn góc nhìn toàn diện và bộ tiêu chí cốt lõi để bắt đầu hành trình đầu tư an toàn.
Quỹ đầu tư chứng khoán là gì? Có mấy loại?
Khái niệm quỹ đầu tư chứng khoán theo Luật Chứng khoán 2019
Quỹ đầu tư chứng khoán là quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích thu lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc các tài sản khác, kể cả bất động sản, trong đó nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hàng ngày đối với việc ra quyết định đầu tư của quỹ. Khái niệm Quỹ đầu tư chứng khoán được quy định tại Khoản 37 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019.
Hiểu một cách đơn giản, quỹ đầu tư chứng khoán là quỹ được hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư và dùng vốn này để đầu tư chứng khoán hoặc tài sản khác để thu lợi nhuận. Nhà đầu tư không trực tiếp kiểm soát và quyết định hoạt động đầu tư của quỹ.
Khi góp vốn vào quỹ, nhà đầu tư sẽ được cấp chứng chỉ quỹ (CCQ), đây là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với phần vốn góp của mình.
Tìm hiểu về quỹ đầu tư chứng khoán
Có mấy loại quỹ đầu tư chứng khoán?
Cũng theo Luật Chứng khoán 2019 quy định, có 2 loại hình quỹ đầu tư chứng khoán là:
- Quỹ đại chúng: Là quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng. Quỹ đại chúng là được chia thành 2 loại: Quỹ mở (chào bán rộng rãi ra công chúng và phải được mua lại theo yêu cầu của nhà đầu tư) và quỹ đóng (chỉ chào bán ra công chúng và không được mua lại theo yêu cầu của nhà đầu tư).
- Quỹ thành viên: Là quỹ đầu tư chứng khoán giới hạn từ 2 - 99 thành viên tham gia góp vốn và chỉ bao gồm thành viên là các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Những đặc điểm của quỹ đầu tư chứng khoán
Phần lớn vốn được dùng để đầu tư vào chứng khoán
Đây là đặc điểm quan trọng nhất để phân biệt quỹ đầu tư chứng khoán với các quỹ khác. Ngoài đầu tư vào chứng khoán, quỹ có thể tham gia góp vốn, kinh doanh bất động sản, đầu tư tiền mã hóa hoặc các hình thức khác.
Danh mục đầu tư của quỹ được xây dựng đa dạng và hợp lý dựa trên ý kiến của nhà đầu tư để giảm thiểu rủi ro cho họ.
Được quản lý và điều hành bởi công ty chuyên nghiệp
Quỹ được điều hành bởi một công ty quản lý quỹ chuyên nghiệp. Công ty quản lý quỹ sẽ chỉ định một cá nhân có thành tích, năng lực chịu trách nhiệm thực hiện quản lý quỹ - đó là nhà quản trị quỹ.
Việc góp vốn vào quỹ nghĩa là nhà đầu tư ủy thác cho công ty quản lý quỹ sử dụng vốn đó để đầu tư vào chứng khoán hoặc các hình thức khác
Quỹ đầu tư chứng khoán cần có ngân hàng giám sát (thay mặt nhà đầu tư) để đảm bảo hoạt động theo đúng mục tiêu đề ra, phù hợp với mong muốn của nhà đầu tư, không trái pháp luật, không xâm hại đến lợi ích của nhà đầu tư.
Quỹ được điều hành bởi những nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp
Tài sản của quỹ được tách bạch với công ty quản lý quỹ
Tài sản của công ty quản lý phải được tách bạch với tài sản của quỹ nhằm đảm bảo quỹ hoạt động vì lợi ích của nhà đầu tư chứ không nhằm mục đích riêng hay lợi ích khác của công ty.
Có 4 bên tham gia vào quỹ đầu tư chứng khoán
Có 4 đối tượng tham gia chủ yếu vào quỹ đầu tư chứng khoán, bao gồm:
- Công ty quản lý quỹ: Có chức năng thực hiện nghĩa vụ quản lý quỹ. Công ty phải đảm bảo tuân thủ và thỏa mãn các điều kiện về pháp luật như cơ quan cấp phép, loại hình công ty, nghiệp vụ kinh doanh, vốn pháp định, nhân sự,…
- Ngân hàng giám sát: Do công ty quản lý và Đại hội các nhà đầu tư lựa chọn, chấp nhận tham gia vào quỹ, có trách nhiệm giám sát, đảm bảo mọi hoạt động đầu tư của phù hợp với quy định pháp luật và điều lệ quỹ.
- Công ty kiểm toán: Thực hiện kiểm toán định kỳ cho quỹ, kiểm tra và xác minh tính xác thực của các báo cáo tài chính, giúp cung cấp thông tin chính xác nhất về tình hình tài chính của tổ chức.
- Công ty luật: Tư vấn cho công ty về các vấn đề pháp lý.
Xem thêm:
Quỹ đầu tư chứng khoán tại Việt Nam và những lưu ý cho nhà đầu tư mới
Quỹ đầu tư chứng khoán giải thể trong các trường hợp nào?
Quỹ đầu tư chứng khoán giải thể trong các trường hợp sau:
- Kết thúc thời hạn hoạt động (ghi trong Điều lệ quỹ)
- Đại hội nhà đầu tư quyết định giải thể trước thời hạn
- Công ty quản lý quỹ bị giải thể, phá sản hoặc bị thu hồi Giấy phép hoạt động kinh doanh chứng khoán mà Ban đại diện quỹ không xác lập được công ty quản lý quỹ thay thế trong vòng 2 tháng kể từ ngày phát sinh sự kiện
- Ngân hàng giám sát bị phá sản, giải thể hoặc bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán hoặc hợp đồng giám sát giữa ngân hàng giám sát và công ty quản lý quỹ bị chấm dứt mà trong vòng 2 tháng, công ty quản lý quỹ không xác lập được ngân hàng giám sát thay thế
- Giá trị tài sản ròng của quỹ xuống dưới 10 tỷ đồng trong 6 tháng liên tục
- Trường hợp khác theo Điều lệ quỹ quy định.
Trong vòng 3 tháng trước ngày tiến hành giải thể, công ty quản lý quỹ hoặc ngân hàng giám sát và Ban đại diện quỹ phải triệu tập Đại hội nhà đầu tư để thông qua phương án giải thể.
Cách thức hoạt động quỹ đầu tư chứng khoán
Quỹ đầu tư chứng khoán hoạt động theo cách thức sau:
Thay vì tự đầu tư lẻ tẻ, nhiều nhà đầu tư cùng góp tiền vào một "hũ chung" gọi là Quỹ. Số tiền này chủ yếu được dành cho đầu tư chứng khoán, có thể dành một phần đầu tư vào hình thức khác, nhằm mục tiêu kiếm lời lớn hơn nhờ sức mạnh tập thể. Nhà đầu tư tham gia góp vốn sẽ được nhận chứng chỉ quỹ (CCQ).
Số tiền khổng lồ này không để không, mà được giao cho các Công ty quản lý quỹ chuyên nghiệp. Tại đây, các chuyên gia tài chính sành sỏi sẽ thay bạn tính toán nên đầu tư vào đâu.
Các chuyên gia sẽ dùng tiền quỹ để mua nhiều loại tài sản khác nhau (cổ phiếu, trái phiếu…) để giảm thiểu rủi ro, tối ưu hóa lợi nhuận.
Lợi nhuận từ quỹ đầu tư chứng khoán đến từ nhiều nguồn
Khi quỹ đầu tư có lãi, giá trị tài sản của quỹ tăng lên. Lợi nhuận của nhà đầu tư đến từ việc:
- Chứng chỉ quỹ tăng giá
- Nhà đầu tư bán lại CCQ cho công ty quản lý đối với Quỹ mở, hoặc bán cho người khác trên sàn đối với Quỹ đóng để chốt lời.
Giá trị CCQ được công ty thẩm định theo công thức sau:
Giá CCQ = Tổng giá trị tài sản ròng của quỹ (NAV)/ Tổng số CCQ đã phát hành (CCQ)
Quyền lợi và nghĩa vụ của nhà đầu tư tham gia vào quỹ đầu tư chứng khoán
Theo Luật Chứng khoán 2019, khi tham gia vào quỹ đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư được hưởng các quyền lợi sau:
- Hưởng lợi từ hoạt động đầu tư của quỹ tương ứng với tỷ lệ vốn góp
- Hưởng các lợi ích và tài sản được chia hợp pháp từ việc thanh lý tài sản quỹ
- Đối với quỹ mở, nhà đầu tư có quyền yêu cầu công ty quản lý quỹ mua lại CCQ
- Có quyền khởi kiện công ty quản lý quỹ, ngân hàng giám sát hoặc tổ chức liên quan nếu tổ chức này vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình;
- Thực hiện quyền của mình thông qua Đại hội nhà đầu tư;
- Được chuyển nhượng CCQ theo quy định tại Điều lệ quỹ
- Quyền khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ quỹ
Song song với đó, nhà đầu tư cũng phải tuân thủ các nghĩa vụ sau:
- Thanh toán đủ tiền mua chứng chỉ quỹ
- Chấp hành quyết định của Đại hội nhà đầu tư
- Thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ quỹ
Quỹ đầu tư chứng khoán có ưu nhược điểm gì?
Ưu điểm
Ưu điểm lớn nhất là quỹ được quản lý bởi đội ngũ các chuyên gia đầu tư tài chính chuyên nghiệp, do đó, mức độ rủi ro sẽ thấp hơn so với việc một nhà đầu tư ít kinh nghiệm tự mình đầu tư.
Công ty quản lý quỹ sẽ xây dựng danh mục đầu tư đa dạng để giảm thiểu rủi ro.
Tính thanh khoản cao nếu bạn tham gia vào quỹ mở, nghĩa là có thể bán lại CCQ cho công ty quản lý quỹ.
Nhà đầu tư nghiệp dư, vốn nhỏ cũng có thể tham gia.
Đây là hình thức đầu tư tiết kiệm thời gian, chỉ cần chọn công ty quản lý quỹ uy tín để “gửi gắm”, việc tối ưu lợi nhuận ra sao sẽ do các chuyên gia đảm nhận.
Mọi thông tin về hoạt động của quỹ được giám sát chặt chẽ bởi ngân hàng và công ty kiểm toán, đảm bảo minh bạch.
Nhà đầu tư nghiệp dư có thể kiếm lợi nhuận thông qua quỹ đầu tư chứng khoán
Nhược điểm
Nhà đầu tư phải trả phí quản lý quỹ, phí mua bán. Do đó, nếu giao dịch thường xuyên, những phí này sẽ làm ảnh hưởng đến lợi nhuận.
Nhà đầu tư không có quyền tham gia vào quyết định đầu tư của quỹ.
Đối với CCQ đóng, nhà đầu tư có thể gặp khó khăn khi chuyển nhượng nếu thị trường có biến động mạnh.
Ai nên đầu tư vào quỹ đầu tư chứng khoán?
Quỹ đầu tư chứng khoán là lựa chọn phù hợp cho những cá nhân bận rộn hoặc ít kinh nghiệm đầu tư. Họ có thể ủy thác nguồn vốn của mình cho đội ngũ chuyên gia uy tín để hướng đến mục tiêu tăng trưởng bền vững trong dài hạn.
8 tiêu chí cốt lõi để chọn quỹ đầu tư chứng khoán uy tín
Việc ủy thác tài sản cho các chuyên gia qua hình thức quỹ đầu tư là một bước đi thông minh. Tuy nhiên, không phải quỹ nào cũng mang lại hiệu quả giống nhau. Để đồng tiền của bạn sinh sôi bền vững, hãy đánh giá kỹ lưỡng dựa trên 8 tiêu chí vàng dưới đây:
Xem xét hiệu suất hoạt động trong thời gian dài
"Đường dài mới biết ngựa hay"- Đừng chỉ nhìn vào con số lợi nhuận của tháng trước hay năm ngoái. Một quỹ uy tín phải chứng minh được năng lực qua sự ổn định trong dài hạn. Do đó, hãy xem xét hiệu suất trong 3 năm, 5 năm hoặc lâu hơn. Đối chiếu kết quả của quỹ với mức tăng trưởng chung của thị trường (như chỉ số VN-Index) để xem quỹ có thực sự "chiến thắng" thị trường hay không.
Sự minh bạch là nền tảng của niềm tin
Trong tài chính, sự mập mờ là kẻ thù của lợi nhuận. Hãy ưu tiên những quỹ "nói được làm được" và công khai mọi thứ.
Quỹ uy tín là phải có Bản cáo bạch, Điều lệ hoạt động rõ ràng. Các báo cáo định kỳ (NAV, danh mục đầu tư) phải được cập nhật thường xuyên, chi tiết gửi tới nhà đầu tư.
Xem xét năng lực của đội ngũ quản lý
Hiệu quả của quỹ phụ thuộc rất lớn vào "bộ não" của những người điều hành. Bạn đang thuê họ quản lý tiền của mình, hãy xem họ là ai.
Tiêu chí lựa chọn: Kinh nghiệm dày dạn, trình độ chuyên môn cao và quan trọng nhất là thành tích thực chiến trong quá khứ của Ban điều hành quỹ.
Tìm hiểu khả năng "vượt bão" và quản trị rủi ro của công ty quản lý quỹ
Thị trường chứng khoán luôn có những đợt rung lắc mạnh. Một quỹ tốt không chỉ là quỹ kiếm tiền giỏi khi thị trường lên, mà còn phải là quỹ giữ tiền tốt khi thị trường xuống.
Đánh giá: Xem xét cách quỹ phản ứng trong các đợt khủng hoảng trước đây. Họ cắt lỗ ra sao? Họ bảo vệ vốn cho nhà đầu tư bằng cách nào?
Cần xem xét kỹ để lựa chọn quỹ đầu tư uy tín
Chiến lược đầu tư của quỹ phù hợp với tiêu chí của bạn
Hãy chọn quỹ có triết lý đầu tư trùng khớp với mục tiêu tài chính (mua nhà, hưu trí...) và khẩu vị rủi ro của chính bạn:
- Quỹ cổ phiếu (tập trung tăng trưởng mạnh).
- Quỹ trái phiếu (tập trung an toàn, thu nhập cố định).
- Quỹ cân bằng (kết hợp cả hai).
"Soi" kỹ danh mục đầu tư của quỹ
Hãy xem xét kỹ danh mục đầu tư của quỹ, tỷ lệ phân bổ tài sản (cổ phiếu, trái phiếu, tiền gửi...) để thấy mức độ rủi ro và tiềm năng sinh lời.
Ví dụ: Một quỹ nắm giữ quá nhiều cổ phiếu đầu cơ sẽ có rủi ro cao hơn nhiều so với quỹ nắm giữ cổ phiếu Blue-chip (doanh nghiệp đầu ngành).
Đừng bỏ qua các khoản phí phải trả
Lợi nhuận thực tế bạn nhận về là: Lợi nhuận gộp - Chi phí. Các loại phí như phí quản lý, phí phát hành, phí mua lại hay phí giám sát ngân hàng... dù nhỏ nhưng tích lũy qua nhiều năm sẽ ảnh hưởng lớn đến tài sản ròng. Hãy so sánh biểu phí giữa các quỹ để tối ưu hóa lợi nhuận.
Tham vấn góc nhìn chuyên gia thay vì quyết định cảm tính
Thị trường tài chính ngày càng phức tạp với nhiều biến số. Nếu bạn chưa tự tin, việc tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia tài chính độc lập hoặc những nhà đầu tư kỳ cựu sẽ giúp bạn có cái nhìn khách quan hơn, tránh những quyết định cảm tính.
Chọn quỹ đầu tư là bước khởi đầu quan trọng cho hành trình tự do tài chính. Bằng cách áp dụng 8 tiêu chí trên, bạn sẽ xây dựng được một danh mục đầu tư vững chắc, an tâm và hiệu quả.
Tham gia quỹ đầu tư chứng khoán không chỉ là việc tìm kiếm lợi nhuận, mà còn là cách bạn mua sự an tâm và tự do thời gian cho chính mình. Hiểu rõ quỹ đầu tư chứng khoán là gì, nắm vững ưu nhược điểm và áp dụng triệt để 8 tiêu chí chọn quỹ uy tín kể trên sẽ là "la bàn" giúp bạn đi đúng hướng trên con đường tích sản.
Tuy nhiên, việc tìm kiếm, so sánh và trực tiếp giao dịch từng quỹ có thể khiến bạn mất nhiều công sức. Để đơn giản hóa quy trình này, bạn có thể tham khảo TOPI - nền tảng đầu tư và quản lý tài chính cá nhân đa lớp tài sản hàng đầu hiện nay. Tại TOPI, bạn không chỉ dễ dàng tiếp cận các quỹ mở uy tín nhất thị trường với thông tin minh bạch, mà còn được hỗ trợ xây dựng kế hoạch tài chính cá nhân hóa, giúp việc đầu tư trở nên đơn giản, khoa học và hiệu quả hơn bao giờ hết.
