Trong những hội nhóm chứng khoán, chắc hẳn các bạn đã nghe "mòn tai" những câu như: "Đang Long hay Short đấy?" hay "Đóng lệnh Long chưa?". Vậy Long Short là gì? Khi nào nên dùng lệnh Long, khi nào dùng lệnh Short?
Lệnh Long là gì? (vị thế mua)
Đây là cách truyền thống nhất. Bạn thực hiện lệnh Long khi nhận định thị trường đang trong xu hướng tăng (Uptrend). Lúc này, bạn tin rằng giá tài sản (cổ phiếu, chỉ số VN30...) sẽ TĂNG trong tương lai. Khi đó, bạn mua vào ở mức giá hiện tại, đợi giá lên cao rồi bán ra để chốt lời.
Lệnh Long giúp kiếm lợi nhuận khi thị trường tăng
Ví dụ thực tế:
Bạn quan sát thấy chỉ số VN30 đang chạm vùng hỗ trợ mạnh tại 1.250 điểm. Các tin tức vĩ mô tích cực xuất hiện, bạn dự đoán thị trường sẽ hồi phục lên vùng 1.270.
Bạn nộp vào tài khoản khoảng 25 triệu đồng (Số tiền ký quỹ tối thiểu để mở 1 hợp đồng tương lai tại đa số CTCK hiện nay).
Bạn đặt lệnh Mở vị thế Long 1 hợp đồng VN30F1M tại giá 1.250. Đúng như dự đoán, hai ngày sau VN30 tăng mạnh. Khi chỉ số chạm 1.265 điểm, bạn quyết định chốt lời bằng cách đặt lệnh Đóng vị thế.
Kết quả: Chênh lệch điểm: 1.265 - 1.250 = 15 (điểm).
Lợi nhuận: 15 điểm x 1 hợp đồng x 100.000 vnđ/điểm = 1.500.000 vnđ
Như vậy, bạn lãi 1,5 triệu trên số vốn 25 triệu (tỷ suất sinh lời ~6%) chỉ trong 2 ngày. Đây chính là sức mạnh của đòn bẩy!
Lệnh Short là gì? (vị thế bán/bán khống)
Nhiều người thắc mắc "Không có cổ phiếu thì lấy gì mà bán?". Trong chứng khoán phái sinh, lệnh Short (Short Position) cho phép bạn có thể kiếm được tiền ngay cả khi thị trường GIẢM.
Khi nào nên short? Lệnh Short được dùng khi bạn dự báo thị trường sắp điều chỉnh hoặc bước vào xu hướng giảm (Downtrend). Đây chính là hình thức bán khống chứng khoán.
Cách hoạt động: Bạn "bán" tài sản ở giá cao ngay lúc này (dù bạn không có sẵn hàng - thông qua việc mượn hoặc ký quỹ), sau đó khi giá giảm xuống, bạn "mua lại" để trả hàng và ăn chênh lệch.
Đặt lệnh Short khi bạn dự đoán thị trường sẽ giảm điểm
Ví dụ:
Chỉ số VN30 đang ở mức 1.300 điểm. Bạn thấy áp lực bán quá lớn và tin tức xấu về tỷ giá xuất hiện. Bạn dự đoán thị trường sẽ có một cú điều chỉnh mạnh về 1.280.
Dù trong tay không có cổ phiếu nào, bạn vẫn đặt lệnh Mở vị thế Short 1 hợp đồng VN30F1M tại giá 1.300. (Bạn vẫn cần ký quỹ ~25 triệu đồng để làm "bảo chứng").
Diễn biến: Thị trường "rơi" đúng như kịch bản. Chỉ trong phiên chiều, chỉ số giảm sâu về 1.285 điểm. Bạn cảm thấy hài lòng và đặt lệnh Đóng vị thế nhằm chốt lãi.
Kết quả: Chênh lệch điểm: 1.300 - 1.285 = 15 (điểm).
Lợi nhuận: 15 điểm x 1 hợp đồng x 100.000 vnđ/điểm = 1.500.000 vnđ
Lưu ý rằng, nếu bạn không chốt lời mà thị trường bất ngờ đảo chiều tăng lên 1.310, bạn sẽ bị lỗ 1 triệu đồng và hệ thống sẽ báo động yêu cầu nộp thêm tiền (Margin Call).
So sánh lệnh Long và lệnh Short trong chứng khoán phái sinh
Để hiểu sâu hơn sự khác biệt giữa Long và Short, đừng chỉ nhìn chúng như việc Mua hay Bán thông thường, hãy nhìn chúng qua lăng kính của dòng tiền, rủi ro và tâm lý thị trường.
Dưới đây là bảng so sánh chi tiết và chuyên sâu hơn để bạn hiểu về hai lệnh Long và Short:
|
Tiêu chí so sánh |
Vị thế Long (Mua) |
Vị thế Short (Bán) |
|
Bản chất kỳ vọng |
Bạn tin rằng tài sản đang rẻ hơn giá trị tương lai. |
Bạn tin rằng tài sản đang đắt hơn giá trị tương lai. |
|
Thứ tự giao dịch |
Mở: Mua vào $\rightarrow$ Đóng: Bán ra. |
Mở: Bán ra $\rightarrow$ Đóng: Mua lại. |
|
Dòng tiền thực tế |
Bạn bỏ tiền ra để sở hữu tài sản (hoặc ký quỹ để nắm giữ hợp đồng). |
Bạn "mượn" tài sản để bán trước, thu tiền về và có nghĩa vụ phải "trả hàng" sau. |
|
Công thức lợi nhuận |
Lợi nhuận = (Giá đóng lệnh - giá mở lệnh) x số lượng hợp đồng x 100.000 vnđ |
Lợi nhuận = (Giá mở lệnh - giá đóng lệnh) x số lượng hợp đồng x 100.000 vnđ |
|
Giới hạn lợi nhuận |
Vô hạn (giá có thể tăng lên bao nhiêu tùy ý). |
Hữu hạn (giá chỉ có thể giảm tối đa về bằng 0). |
|
Giới hạn thua lỗ |
Hữu hạn (tối đa là mất trắng số vốn nếu giá về 0). |
Vô hạn (về lý thuyết, giá có thể tăng mãi mãi khiến lỗ không điểm dừng). |
|
Kẻ thù chính |
Thời gian (phí qua đêm) và sự sụt giảm của giá. |
Thời gian (phí qua đêm) và những cú "Short Squeeze" (giá tăng sốc ép nhà đầu tư phải mua lại giá cao). |
Sự khác biệt về tâm lý (Gấu vs Bò)
Trong giới tài chính có câu: "Thị trường đi lên bằng thang bộ, nhưng xuống bằng thang máy".
- Khi Long: Bạn cần sự kiên nhẫn. Thị trường thường cần thời gian dài để tích lũy và tăng trưởng. Tâm lý người cầm vị thế Long thường là lạc quan nhưng phải bền bỉ.
- Khi Short: Bạn đang tận dụng sự hoảng loạn. Khi có tin xấu, nhà đầu tư tháo chạy rất nhanh. Do đó, lệnh Short thường mang lại lợi nhuận nhanh hơn nhưng áp lực tâm lý cực kỳ căng thẳng vì biến động cực mạnh.
Lệnh Long cần kiên nhẫn trong khi Short cần phản ứng nhanh
Rủi ro "cháy tài khoản" (Margin Call)
Đây là phần quan trọng nhất mà F0 cần lưu ý trên thị trường phái sinh:
- Ở vị thế Long, nếu bạn không dùng đòn bẩy, giá giảm 50% bạn lỗ 50%.
- Ở vị thế Short, chỉ cần giá tài sản tăng gấp đôi (100%), bạn đã mất sạch vốn ban đầu (lỗ 100%). Nếu giá tăng gấp 3, bạn nợ thêm sàn. Đây chính là lý do vì sao lệnh Short được coi là "trò chơi của những cái đầu lạnh".
Ứng dụng Short để phòng vệ danh mục (Hedging)
Nhiều F0 nghĩ Short chỉ là để đầu cơ kiếm lời khi thị trường sập. Nhưng thực tế, các chuyên gia dùng Short để Hedging (Phòng vệ):
Ví dụ: Bạn đang giữ rất nhiều cổ phiếu tốt nhưng thị trường chung vào giai đoạn điều chỉnh. Thay vì bán hết cổ phiếu (mất vị thế tốt), bạn mở một lệnh Short VN30F (Phái sinh). Nếu thị trường giảm, phần lãi từ lệnh Short sẽ bù đắp cho phần lỗ của danh mục cổ phiếu cơ sở.
Bởi vậy, nếu bạn là nhà đầu tư mới, hãy bắt đầu với vị thế Long để làm quen với nhịp đập thị trường. Chỉ nên thử sức với lệnh Short khi bạn đã thành thạo kỹ năng đọc biểu đồ kỹ thuật và đặc biệt là phải tuyệt đối tuân thủ kỷ luật cắt lỗ.
Những lưu ý "xương máu" khi giao dịch Long Short cho người mới
Nghe Long/Short có vẻ dễ ăn, nhưng nhà đầu tư cần đặc biệt chú ý 3 vấn đề sau:
- Đừng lạm dụng đòn bẩy: Phái sinh cho phép bạn dùng số tiền ít để điều khiển giá trị lớn (thường là 1:5 đến 1:7). Nó có thể giúp bạn x2 tài khoản rất nhanh, nhưng cũng có thể khiến bạn "cháy túi" chỉ sau một cây nến giảm mạnh.
- Lệnh Short có rủi ro "vô hạn": Khi bạn Long một cổ phiếu giá 10k, cùng lắm nó về 0 (bạn mất 10k). Nhưng khi bạn Short ở giá 10k, giá có thể tăng lên 20k, 50k, 100k... Rủi ro thua lỗ khi Short về lý thuyết là không có giới hạn nếu bạn không đặt lệnh dừng lỗ.
Tuân thủ kỷ luật cho dù bạn Long hay Short
- Kỷ luật là sống còn: Trong phái sinh, sai phải sửa ngay. Hãy luôn có một mức Stop-loss (Cắt lỗ) tự động. Đừng bao giờ gồng lỗ với hy vọng thị trường sẽ quay đầu.
Kết luận
Thực tế, Long hay Short không quan trọng bằng việc bạn đứng về phe nào để có lợi nhuận. Thị trường luôn có hai chiều, và phái sinh sinh ra để chúng ta kiếm tiền ngay cả khi sóng gió nhất. Tuy nhiên, hãy nhớ: Phái sinh là công cụ để bảo hiểm và quản trị rủi ro, không phải là sòng bài. Thành bại không nằm ở việc bạn chọn lệnh nào, mà ở một cái đầu lạnh và một kỷ luật thép.
Hy vọng qua bài viết từ TOPI, nhà đầu tư mới có thể hiểu rõ Long Short là gì và tự tin hơn khi bước chân vào thị trường chứng khoán phái sinh cũng như thu lợi nhuận từ biến động thị trường.
