Hợp đồng hoán đổi không dùng để mua bán trực tiếp mà là công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính. Để ký kết hợp đồng hoán đổi thì các bên thường biết rất rõ về nhau từ trước.
1. Hợp đồng hoán đổi là gì?
Hợp đồng hoán đổi (SWAP contract) là dạng thỏa thuận giữa hai bên về việc thanh toán định kỳ hoặc trao đổi các luồng tiền trong tương lai theo phương thức và thời gian xác định. Hợp đồng hoán đổi có hiệu lực từ ngày khởi đầu (ngày định giá) đến ngày kết thúc (ngày đáo hạn).
Trong lĩnh vực tài chính, SWAP contract là một công cụ tài chính phái sinh, trong đó hai bên thực hiện trao đổi dòng tiền này để lấy dòng tiền khác của bên kia. Những dòng tiền này là các nhánh của hoán đổi và được các bên thỏa thuận.
Hợp đồng hoán đổi giúp phòng ngừa các rủi ro khi đầu cơ tài chính
Mục đích của việc lập ra hợp đồng hoán đổi là dùng để phòng ngừa rủi ro tài chính (rủi ro lãi suất, giá cổ phiếu, tỷ giá…) nhằm hưởng các ưu đãi dành cho các công ty trong nước hoặc mục đích đầu cơ.
Các hợp đồng hoán đổi là một loại công cụ tài chính phái sinh OTC, không thể mua bán trao đổi như các loại chứng khoán mà giao dịch qua một định chế tài chính trung gian.
Xem thêm: Hợp đồng quyền chọn là gì? Phân biệt hợp đồng quyền chọn với hợp đồng tương lai
2. Các loại hợp đồng hoán đổi hiện nay
Hiện nay có 5 loại hợp đồng hoán đổi, chi tiết như sau:
2.1 Interest rate swap - Hợp đồng hoán đổi lãi suất
Hợp đồng hoán đổi lãi suất là hợp đồng phái sinh trong đó bên này trao đổi dòng lãi suất lấy dòng tiền mặt của bên kia. Interest rate swap được lập ra để quản lý tài sản hoặc nợ cố định hay thả nổi, kiếm lợi từ sự thay đổi lãi suất. Thông dụng nhất là bên A trả lãi suất cố định cho bên B và nhận lại từ bên B lãi suất thả nổi.
Hợp đồng hoán đổi lãi suất là thỏa thuận đổi lãi suất lấy dòng tiền mặt
2.2 Currency swap - Hợp đồng hoán đổi tiền tệ
Đây là dạng hợp đồng về trao đổi ngoại tệ, hai bên sẽ trao đổi với nhau khoản tiền đầu tư gốc tương ứng và lãi cố định của một khoản vay để lấy khoản tiền đầu tư gốc tương ứng và lãi cố định tương đương của một khoản vay bằng đồng tiên khác. Trong thực tế, hợp đồng hoán đổi tiền tệ thường được kết hợp với hóa đổi lãi suất.
2.3 Credit swap - Hợp đồng hoán đổi tín dụng
Đây là dạng hợp đồng phái sinh tín dụng, trong đó bên mua thanh toán một khoản tiền định kỳ cho bên bán và nhận lại khoản bồi thường nếu công cụ tài chính cơ sở bị mất khả năng thanh toán.
2.4 Commodity swap - Hợp đồng hoán đổi hàng hóa
Đây là một thỏa thuận mà theo đó giá thả nổi của hàng hóa (giá giao ngay) được đổi lấy giá cố định trong một khoảng thời gian xác định.
Người sử dụng hàng hóa muốn đảm bảo giá ở mức tối đa và sẽ trả cho tổ chức tài chính một mức giá cố định để đổi lại những khoản thanh toán dựa trên giá cả thị trường cho những hàng hóa liên quan.
Ngược lại, người sản xuất muốn giữ cố định mức thu nhập và đồng ý trả giá thị trường cho tổ chức tài chính và nhận những khoản thanh toán cố định cho hàng hóa.
Hợp đồng hoán đổi hàng hóa là thỏa thuận đổi giá hàng hóa thả nổi lấy giá cố định
2.5 Equity swap - Hợp đồng hoán đổi chứng khoán vốn
Đây là dạng hợp đồng hoán đổi mà tổ hợp các dòng tiền được thỏa thuận trao đổi giữa hai bên vào một ngày xác định trong tương lai. Một trong hai dòng tiền trong hợp đồng thường được gắn với lãi suất thả nổi và gọi là vế nổi, vế còn lại dựa trên kết quả của một cổ phiếu hoặc một chỉ số thị trường và gọi là vế cổ phiếu.
3. Đặc điểm của hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi tuy không dùng để mua bán nhưng nó vẫn là hợp đồng và mang những đặc điểm như:
SWAP contract là sự thỏa thuận giữa các bên tham gia hợp đồng, các bên phải thống nhất với nhau dựa trên tinh thần tự nguyện và bình đẳng khi ký kết hợp đồng.
Việc ký kết hợp đồng phải đảm bảo lợi ích của các bên và không trái với quy định của pháp luật và đạo đức xã hội.
Nội dung của hợp đồng hoán đổi phải bao gồm quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia ký kết
Hợp đồng hoán đổi phải ghi rõ quyền và lợi ích của các bên, không được trái pháp luật
Các bên sẽ thỏa thuận với nhau về các điều khoản trong hợp đồng, trong đó một bên hoán đổi một nguồn lợi ích từ thị trường tài chính này để đổi lấy một nguồn lợi ích khác từ một nguồn khác.
Như vậy, trong thực tế, hợp đồng hoán đổi được lập ra nhằm mục đích hoán đổi vật chất giữa các bên với nhau chứ không có nghĩa vụ thanh toán thêm bất kỳ một khoản lợi ích vật chất nào cả.
Hợp đồng giúp hạn chế rủi ro tín dụng bằng cách thực hiện nguyên tắc bù trừ, cắt giảm khối lượng đồng tiền thanh toán giữa các bên.
Các bên tham gia hợp đồng thường biết rõ về nhau trước khi thỏa thuận và ký kết.
Tìm hiểu thêm về: https://topi.vn/hop-dong-tuong-lai.html
4. Nguyên lý hoạt động của hợp đồng hoán đổi
SWAP contract là thỏa thuận giữa hai bên đối tác đã có hiểu biết về nhau. Theo đó, hai bên sẽ thỏa thuận về việc thực hiện các khoản thanh toán định kỳ cho nhau theo một phương thức và khoản thời gian định sẵn theo thỏa thuận.
Hai bên ký hợp đồng hoán đổi thường đã biết rõ về nhau
Hợp đồng hoán đổi lãi suất và tiền tệ thường được sử dụng bởi các chủ ngân hàng và các nhà quản lý đầu tư nhằm giảm thiểu chi phí vay, tạo lợi nhuận giao dịch.
Hợp đồng hoán đổi thường được sử dụng cho các mục đích tài trợ hoặc tạo ra tài sản, có lợi thế khi so sánh với các khoản vay ngân hàng hay tiền gửi trong quản lý tài sản.
Việc hoán đổi theo hợp đồng không được công khai trên bảng cân đối kế toán của ngân hàng phát hành.
Nếu bạn đang muốn đầu tư tài chính thì việc hiểu về hợp đồng hoán đổi là vô cùng quan trọng. Hãy theo dõi những bài viết về đầu tư tài chính được TOPI chia sẻ hàng ngày nhé.
