Các khoản chi không thiết yếu hầu như có thể xem là “phí bảo dưỡng tinh thần”, giúp bạn thực sự “sống” thay vì chỉ tồn tại. Xem ngay giải pháp tối ưu ngân sách cho chi tiêu không thiết yếu để vẫn đảm bảo tiến độ thực hiện mục tiêu tài chính và tích lũy.
Thế nào là các khoản chi tiêu không thiết yếu?
Trong quản lý tài chính cá nhân, chi tiêu thiết yếu là các khoản chi tối thiểu giúp bạn tồn tại, đó là những khoản tiêu thấp nhất phục vụ cho ăn, mặc, ở, đi lại, học tập.
Chi tiêu không thiết yếu là tất cả các khoản chi tiêu không bắt buộc để duy trì cuộc sống cơ bản hàng ngày, nếu cắt bỏ đi thì cuộc sống của bạn vẫn diễn ra bình thường, chỉ là ít thoải mái hơn. Những khoản chi này thiên về mong muốn, trải nghiệm, giải trí, hưởng thụ.
Ví dụ: Chi phí đi du lịch, xem phim, mua sắm quần áo, giày dép không cấp bách, mua các tác phẩm nghệ thuật, spa…
Thực ra, những khoản chi này không xấu, ngược lại, nó giúp bạn tận hưởng cuộc sống, mang lại giá trị tinh thần. Thế nhưng, nếu thiếu kiểm soát, những chi phí này sẽ dễ đưa bạn vào cảnh “cháy ví”, thậm chí nợ nần.
Những khoản chi tiêu không thiết yếu đều mang giá trị tinh thần
Chi tiêu thiết yếu bao gồm những khoản chi cơ bản, khó cắt bỏ và cần thiết để duy trì sức khỏe, cuộc sống hàng ngày (như tiền thuê nhà, ăn uống cơ bản, đi lại, y tế). Ngược lại, Chi tiêu tùy ý là các khoản mang tính mong muốn, hưởng thụ (như du lịch, ăn nhà hàng, mua sắm theo cảm hứng), có tính linh hoạt cao và có thể điều chỉnh hoặc loại bỏ dễ dàng khi cần thắt chặt ngân sách. Chính vì tính linh hoạt và bị chi phối bởi cảm xúc này, chi tiêu không thực sự cần thiết lại là thủ phạm chính gây "cháy túi" nếu không được kiểm soát.
Đặc điểm nhận biết các khoản chi không thiết yếu
Bạn không bắt buộc phải tiêu khoản tiền này
Các khoản chi này không ảnh hưởng đến nhu cầu sống cơ bản hằng ngày nếu bạn cắt giảm. Chúng chỉ đơn thuần là sự bổ sung để nâng cao chất lượng và sự thoải mái cho cuộc sống. Chính vì lẽ đó, khi cần tiết kiệm hoặc đối phó với khó khăn tài chính, đây luôn là nhóm chi tiêu đầu tiên mà bạn có thể cân nhắc giảm bớt hoặc loại bỏ. Ví dụ, thay vì đi spa hằng tuần, bạn hoàn toàn có thể giảm tần suất xuống 1-2 lần/tháng hoặc tự chăm sóc tại nhà mà vẫn đảm bảo sức khỏe.
Tìm hiểu thêm:
Khó kiểm soát và dễ bị chi phối bởi cảm xúc
Nhóm chi không thiết yếu thường thiếu ranh giới "cần-đủ" rõ ràng và dễ bị tác động bởi thói quen, cảm xúc nhất thời, hoặc các yếu tố bên ngoài như quảng cáo, khuyến mãi. Điều này khiến chúng ta dễ dàng chi tiêu quá mức. Chẳng hạn, việc mua sắm ngay lập tức khi thấy flash sale "mua 1 tặng 1" trên mạng, dù thực tế món đồ đó chưa cần dùng đến, là một hành vi tiêu biểu.
Hiệu ứng “Tích tiểu thành đại”
Mỗi lần chi tiêu có thể rất nhỏ, chẳng hạn như ly cà phê, trà sữa hằng ngày. Tuy nhiên, khi cộng dồn lại trong một tháng hoặc một quý, con số này có thể trở nên khổng lồ, đôi khi chiếm đến 20-40% thu nhập của bạn. Đây là lý do khiến nhiều người luôn cảm thấy "hụt tiền" mà không hiểu tại sao ngân sách lại cạn nhanh đến vậy. Ví dụ, chi 50.000 VNĐ cho một ly trà sữa mỗi ngày sẽ thành 1.500.000 VNĐ vào cuối tháng.
Mang lại cảm giác hưởng thụ và thoải mái tinh thần
Mục đích chính của nhóm chi này là mang lại niềm vui, thư giãn và động lực cho cuộc sống. Tuy nhiên, nếu bạn quá phụ thuộc hoặc lạm dụng chúng, bạn có thể phải đánh đổi bằng sự mất cân bằng tài chính nghiêm trọng. Một chuyến du lịch cuối tuần là cần thiết để thư giãn, nhưng nếu tháng nào bạn cũng đi du lịch vượt quá khả năng chi trả, điều đó sẽ ảnh hưởng lớn đến kế hoạch tiết kiệm dài hạn hoặc dẫn đến nợ nần.
Những khoản tiêu tiền không thiết yếu phổ biến của giới trẻ hiện đại
Giới trẻ hiện đại thường đối mặt với nhiều cám dỗ chi tiêu hơn bao giờ hết. Dưới đây là những khoản chi không thiết yếu phổ biến nhất dễ làm ngân sách "bốc hơi":
Chi tiêu không thiết yếu giúp bạn hưởng thụ cuộc sống
Ăn uống ngoài & xu hướng ẩm thực
Đây là khoản chi tiêu hàng ngày khó kiểm soát nhất. Bao gồm các bữa ăn hàng quán thường xuyên (thay vì tự nấu), gọi đồ ăn nhanh, hay những khoản nhỏ như cà phê thương hiệu, trà sữa. Sự tiện lợi và thói quen tụ tập, "check-in" khiến khoản chi này tăng gấp nhiều lần so với chi phí tự nấu ăn tại nhà.
Mua sắm theo cảm hứng mà không thực sự cần thiết
Mua sắm quần áo, mỹ phẩm, hoặc phụ kiện theo xu hướng (trend) và theo các đợt flash sale. Đây là những món đồ không cấp bách, dễ bị cuốn theo tâm lý "mua được giá rẻ" nhưng thực tế lại không sử dụng hết hoặc nhanh chóng lỗi thời. Bên cạnh đó là thói quen nâng cấp thiết bị công nghệ (điện thoại, tai nghe) dù món đồ cũ vẫn còn dùng tốt.
Giải trí số & dịch vụ đăng ký định kỳ
Các khoản phí duy trì niềm vui tinh thần như đăng ký nhiều gói dịch vụ xem phim, nghe nhạc trực tuyến (Netflix, Spotify, YouTube Premium). Chi phí này tuy nhỏ lẻ nhưng cộng dồn lại sẽ lớn. Tệ hơn, nhiều người đăng ký dịch vụ tập gym, yoga cả năm nhưng lại không sử dụng thường xuyên.
Du lịch & trải nghiệm phong cách
Những chuyến du lịch ngắn ngày, check-in tại các resort/homestay "sang chảnh" hoặc các hoạt động trải nghiệm tốn kém. Dù mang lại sự thư giãn, nếu tần suất đi lại quá dày hoặc chi tiêu cho các dịch vụ xa hoa, khoản này sẽ nhanh chóng "ăn mòn" quỹ tiết kiệm và dự phòng của bạn.
Chi cho sở thích cá nhân & đồ trang trí
Bao gồm các khoản chi cho sở thích sưu tầm (mô hình, sách hiếm), nuôi thú cưng (thức ăn cao cấp, đồ chơi), hoặc mua đồ trang trí nhà cửa/bàn làm việc. Những khoản này thường mang tính "tích tiểu thành đại" và dễ bị lạm chi nếu không đặt giới hạn rõ ràng.
Những sai lầm thường gặp khi chi tiêu không thiết yếu
Chi tiêu không thiết yếu thường mang tính tùy ý và cảm xúc, khiến chúng ta dễ mắc phải những sai lầm nghiêm trọng làm ngân sách bị thâm hụt:
Chi tiêu theo cảm xúc và không đặt giới hạn
Đây là sai lầm cơ bản nhất. Bạn chi tiền để giải tỏa căng thẳng (stress shopping), hoặc chi tiền để "tự thưởng" cho bản thân mà không hề có mức trần (ngân sách cố định) cho các khoản ăn uống ngoài, mua sắm hay giải trí. Chi tiêu theo cảm hứng nhất thời khiến bạn dễ dàng vượt kiểm soát.
.jpg)
Không nhất thiết phải “tậu” trang phục mới chỉ để lên ảnh 1 lần
Chi cho "giữ thể diện" và "quan hệ xã hội"
Khoản chi này xuất phát từ mong muốn được công nhận hoặc thể hiện bản thân trong các mối quan hệ:
- Chi tiền quá tay vào những buổi ăn uống, tiệc tùng sang trọng chỉ để "đầu tư" vào các mối quan hệ.
- Mua quần áo, phụ kiện, mỹ phẩm cao cấp vượt quá khả năng tài chính chỉ để "bằng bạn bằng bè" hoặc sợ bị đánh giá thấp.
- Cứ mỗi đám cưới, chuyến du lịch phải diện một bộ đồ khác để lên ảnh không trùng với đồ đã chụp trong khi mình không phải là ngôi sao, người nổi tiếng.
Chi cho việc học tập... nửa vời
Đây là khoản chi lãng phí nhất vì nó đội lốt "đầu tư cho bản thân":
- Mua các khóa học online, thẻ tập gym cả năm chỉ vì thấy ưu đãi hoặc muốn giải tỏa nỗi lo bị tụt hậu, nhưng lại thiếu kỷ luật để theo học hoặc tập luyện thường xuyên. Kết quả là mất tiền mà không nhận lại được giá trị kiến thức hay sức khỏe nào.
- Mua hàng loạt sách phát triển bản thân, sổ tay, hoặc các công cụ hỗ trợ học tập đắt tiền theo phong trào nhưng lại không đọc hay sử dụng hết.
Lạm dụng thẻ tín dụng, vay online
Thẻ tín dụng, ví trả sau khiến nhiều người chi tiêu mất kiểm soát để rồi khi không thanh toán đúng hạn sẽ phải nộp tiền phạt trả chậm và lãi cho khoản trả chậm đó.
Bên cạnh đó, việc vay online hiện đã dễ dàng và nhanh chóng, thế nhưng những khoản vay này có lãi khá cao (do là vay tín chấp), một số app còn thu phí “đen” (phí duyệt hồ sơ, giải ngân…).
Bẫy "Tích Tiểu Thành Đại" và bỏ quên chi phí nhỏ
Nhiều người bỏ qua việc theo dõi các khoản chi nhỏ lẻ hằng ngày như cà phê, trà sữa, tiền ship đồ ăn. Từng khoản riêng lẻ có vẻ vô hại, nhưng khi cộng dồn lại vào cuối tháng, chúng có thể chiếm 20-30% thu nhập, gây ra cảm giác "hụt tiền" mà không rõ nguyên nhân.
Mắc bẫy mua sắm từ khuyến mãi và tâm lý "sợ mất cơ hội"
Bạn mua sắm không vì nhu cầu thực sự mà vì bị cuốn theo các chiêu trò tiếp thị như "Flash Sale", voucher, hoặc combo "mua 2 tặng 1". Tâm lý muốn mua được đồ giá rẻ hoặc sợ bỏ lỡ ưu đãi khiến bạn tiêu tiền cho những thứ chưa cần thiết, thậm chí không bao giờ dùng tới.
Tránh lạm dụng thẻ tín dụng, ví trả sau hoặc vay trực tuyến
Giải pháp tối ưu hóa chi tiêu không thiết yếu để “Sống” trọn vẹn ngay cả khi thu nhập biến động
Trong cuộc sống, bên cạnh các khoản chi tiêu cơ bản giúp chúng ta tồn tại thì các khoản chi tiêu không thiết yếu lại đóng vai trò quan trọng không kém: chúng giúp chúng ta sống, hưởng thụ, giải trí và làm phong phú đời sống tinh thần.
Một chuyến du lịch xả hơi, một buổi xem phim thư giãn, hay đơn giản là ly cà phê ngon vào buổi sáng không phải để sinh tồn, nhưng là nguồn động lực, niềm vui và sự thoải mái, nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khỏe tinh thần.
Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát chặt chẽ, nhóm chi tiêu này sẽ dễ dàng "ngốn" sạch ngân sách và đe dọa đến các mục tiêu tài chính quan trọng khác. Dưới đây là mẹo tối ưu hóa các khoản chi tiêu bổ sung để bạn vừa hưởng thụ cuộc sống mà vẫn có tiền tích lũy, hoàn thành mục tiêu tài chính.
Đặt giới hạn chi tiêu cho từng khoản
Chi tiêu không thiết yếu chỉ thực sự ý nghĩa khi nó phù hợp với mức thu nhập và không làm ảnh hưởng đến khả năng tài chính dài hạn.
Bạn cần đảm bảo rằng sau khi chi cho nhu cầu tinh thần, bạn vẫn còn đủ tiền cho:
- Tiết kiệm phòng rủi ro/khẩn cấp: Một quỹ an toàn tài chính (thường là 3-6 tháng chi tiêu thiết yếu) để đối phó với những biến cố bất ngờ (mất việc, đau ốm).
- Mục tiêu tài chính ngắn hạn: Mua sắm lớn (điện thoại, máy tính mới, khóa học).
- Mục tiêu tài chính dài hạn: Đầu tư, mua nhà, mua xe, nghỉ hưu.
Theo nguyên tắc quản lý tài chính phổ biến 50/30/20 hoặc 6 chiếc lọ, tỷ lệ hợp lý tối đa dành cho chi tiêu hưởng thụ, và giải trí nên là khoảng 10% - 30% tổng thu nhập.
Ưu tiên trải nghiệm có giá trị lớn hơn vật chất
Các món đồ vật chất thường mang lại niềm vui ngắn hạn và có thể là chi tiêu lãng phí. Khi thắt chặt ngân sách, hãy chuyển hướng sang các trải nghiệm giá trị hơn:
- Thay thế bằng hoạt động miễn phí/chi phí thấp: Thay vì đi du lịch xa hoa, hãy đi dã ngoại gần, đạp xe, đọc sách, tham gia các buổi workshop miễn phí, hoặc tự nấu một bữa ăn thịnh soạn tại nhà.
- Đầu tư vào Kỹ năng (Giáo dục): Dành tiền cho các khóa học trực tuyến (thay vì các buổi giải trí) để tăng cơ hội thăng tiến và cải thiện thu nhập trong tương lai.
Lên kế hoạch chi tiêu cụ thể và tối ưu chi phí cho từng khoản
Tối ưu hóa các khoản chi thiết yếu chiếm tỉ trọng lớn
Để "giải phóng" thêm ngân sách cho cả tiết kiệm lẫn nhu cầu tinh thần tối thiểu, bạn cần tối ưu hóa các khoản chi thiết yếu, vốn chiếm tỷ trọng lớn:
- Ăn uống: Giảm thiểu ăn ngoài, tự nấu ăn tại nhà, lập kế hoạch thực đơn để mua nguyên vật liệu hợp lý.
- Đi lại: Ưu tiên phương tiện công cộng, đi chung xe, hoặc đi xe đạp/đi bộ cho những quãng đường ngắn.
- Hóa đơn: Tắt thiết bị điện không cần thiết, sử dụng nước hợp lý, xem xét đổi gói cước điện thoại/Internet rẻ hơn.
- Nhà ở: Nếu có thể, cân nhắc tìm chỗ ở có chi phí thuê thấp hơn hoặc tìm người ở ghép để chia sẻ chi phí.
Áp dụng chiến lược "hưởng thụ thông minh"
Nguyên tắc 30 Ngày: Nếu muốn mua một món đồ không cần thiết, hãy đợi 30 ngày. Sau 30 ngày, nếu bạn vẫn còn cảm thấy cần, hãy cân nhắc mua (nhưng vẫn phải trong giới hạn ngân sách).
Cắt giảm dịch vụ định kỳ: Rà soát và hủy bỏ ngay lập tức các dịch vụ đăng ký hàng tháng (phòng gym không đi, các gói streaming ít xem) hoặc chia sẻ tài khoản với bạn bè để giảm chi phí.
Tạo Quỹ "Hưởng Thụ Riêng": Tách riêng một khoản tiết kiệm nhỏ chỉ dành cho việc hưởng thụ. Khi quỹ này hết, bạn phải dừng chi tiêu hưởng thụ cho đến tháng sau, đảm bảo không "ăn lẹm" vào quỹ sinh hoạt hoặc quỹ tiết kiệm dài hạn.
Xác định "chi tiêu tinh thần tối thiểu"
Đừng cắt giảm 100% các khoản chi cho hưởng thụ. Hãy xác định một khoản tiền cố định và nhỏ nhất dành cho việc giải trí để duy trì động lực, sau đó cắt giảm phần còn lại.
Tận dụng công nghệ để kiểm soát
Sử dụng các app giúp ghi chép, phân loại và hiển thị rõ ràng dòng tiền ra – vào. Khi nhìn thấy chi tiết “mình đã uống cà phê hết 1,2 triệu trong tháng này”, bạn sẽ dễ dàng điều chỉnh hơn là chỉ “cảm giác”.
Tăng thu nhập thụ động song song với tiết kiệm chi tiêu
Việc kiểm soát chi tiêu không thiết yếu là bước nền tảng giúp bạn cân bằng tài chính. Tuy nhiên, để đạt được sự tự do tài chính và đảm bảo bạn có thể vừa hưởng thụ cuộc sống, vừa thực hiện các mục tiêu lớn, bạn cần tìm cách tăng thu nhập.
Đầu tư, tích lũy để tăng thu nhập thụ động, vừa tiết kiệm vừa hưởng thụ
Ngoài việc tìm thêm công việc làm thêm hay nâng cao kỹ năng để tăng lương, bạn hoàn toàn có thể xây dựng thu nhập thụ động thông qua tích lũy và đầu tư sinh lời.
Hãy biến khoản tiền tiết kiệm được từ việc cắt giảm chi tiêu tùy ý thành một công cụ làm việc hiệu quả. Việc tích lũy thông minh sẽ giúp tiền của bạn sinh lời ổn định, tạo ra dòng tiền bổ sung để bạn có thể tự tin chi tiêu cho những nhu cầu tinh thần mà không cảm thấy tội lỗi hay lo lắng.
Với nền tảng công nghệ tài chính như TOPI, bạn có thể dễ dàng bắt đầu hành trình tích lũy và đầu tư, giúp khoản tiền nhàn rỗi tăng trưởng đều đặn. Bằng cách này, bạn vừa kiểm soát được "chi tiêu không thiết yếu" ở hiện tại, vừa xây dựng được nguồn lực để thoải mái "sống" và "hưởng thụ" trong tương lai.
Chi tiêu không thiết yếu không phải là một "kẻ thù" tài chính, mà là một công cụ giúp bạn cân bằng cuộc sống. Việc quan trọng là phải biết kiểm soát nó. Bằng cách phân loại rõ ràng, đặt giới hạn ngân sách cố định và nghiêm khắc điều chỉnh khi thu nhập biến động, bạn sẽ vừa bảo vệ được mục tiêu tài chính dài hạn, vừa duy trì được một đời sống tinh thần phong phú.
Hãy bắt đầu bằng việc ghi chép lại mọi khoản chi không thiết yếu của mình ngay hôm nay!
Tìm hiểu thêm:
Chi phí vận hành là gì? Làm sao để tối ưu chi phí vận hành?
