Khi tham gia giao dịch chứng khoán, nhà đầu tư cần phải lưu ký chứng khoán tại Trung tâm lưu ký chứng khoán. Trung tâm lưu ký chứng khoán là nơi giúp các nhà đầu tư có thể theo dõi và quản lý tài sản của mình, đảm bảo các giao dịch chứng khoán được thực hiện một cách an toàn và nhanh chóng.
Bằng bài viết dưới đây, TOPI sẽ giúp bạn hiểu thêm về Trung tâm lưu ký chứng khoán, cũng như vai trò và hoạt động cụ thể của tổ chức này.
1. Trung tâm lưu ký chứng khoán là gì?
Trung tâm lưu ký chứng khoán hay Trung tâm lưu ký (VSD) là một cơ quan hoặc tổ chức được thành lập để thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến giao dịch, lưu ký, và quản lý chứng khoán trong hệ thống giao dịch chứng khoán của một quốc gia, cụ thể VSD là Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam.
Trung tâm lưu ký chứng khoán thường hoạt động như một cơ quan trung gian, chịu trách nhiệm về việc lưu ký, chuyển nhượng, và quản lý chứng khoán mà nhà đầu tư sở hữu.
Thông tin về trung tâm lưu ký chứng khoán tại Việt Nam
Các nhiệm vụ cơ bản của trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam VSD được quy định tại Điều 45 của Luật Chứng khoán (2010), bao gồm:
- Đảm bảo cơ sở vật chất kỹ thuật tốt để phục vụ cho các hoạt động đăng ký, lưu ký bù trừ chứng khoán, đồng thời phải bảo vệ tốt cho hệ thống cơ sở dữ liệu khách hàng và kho chứng từ gốc;
- Có xây dựng và quản lý rủi ro cho từng nghiệp vụ riêng biệt;
- Quản lý tách biệt tài sản của khách hàng với tài sản của Trung tâm, bồi thường thiệt hại cho khách hàng nếu VSD không thực hiện đúng nghĩa vụ, gây ra thiệt hại cho khách hàng;
- Luôn hoạt động vì lợi ích của khách hàng;
- Trích lập quỹ dự phòng rủi ro đầy đủ cho từng nghiệp vụ;
- Thực hiện kiểm toán, kế toán thống kê và các nghĩa vụ tài chính liên quan;
- Luôn sẵn sàng phối hợp, cung cấp các thông tin cần thiết cho cơ quan chức năng;
- Chịu trách nhiệm trong hoạt động lưu ký thanh toán của trụ sở chính và chi nhánh.
Trong mỗi quốc gia, có thể có nhiều trung tâm lưu ký khác nhau hoạt động dưới sự giám sát của các cơ quan quản lý tài chính và chứng khoán. Nhưng tại Việt Nam thì chỉ có một Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD).
2. Vai trò của trung tâm lưu ký chứng khoán
Nhiệm vụ của trung tâm lưu ký chứng khoán
Tại Việt Nam, vai trò chính của Trung tâm lưu ký chứng khoán đó là:
Lưu ký chứng khoán: Trung tâm lưu ký chứng khoán duy trì hồ sơ và thông tin về tất cả các chứng khoán được phát hành và giao dịch trên thị trường chứng khoán. Họ theo dõi sở hữu của các nhà đầu tư và ghi nhận các giao dịch mua bán chứng khoán.
Chuyển nhượng chứng khoán: Trung tâm lưu ký hỗ trợ quá trình chuyển nhượng chứng khoán từ người này sang người khác khi có giao dịch mua bán hoặc chuyển quyền sở hữu.
Thanh toán: Họ thực hiện thanh toán cho các giao dịch chứng khoán, đảm bảo rằng tiền và chứng khoán được chuyển đúng cách và đúng thời hạn.
Cung cấp dịch vụ giữ và quản lý chứng khoán: Trung tâm lưu ký chứng khoán cũng cung cấp các dịch vụ liên quan đến việc giữ và quản lý chứng khoán cho các nhà đầu tư, bao gồm lưu ký chứng khoán trong hệ thống chứng khoán và cung cấp thông tin về tài sản của họ.
Mục tiêu chính của Trung tâm lưu ký chứng khoán là tạo ra một môi trường an toàn và hiệu quả cho giao dịch chứng khoán, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và sự tin cậy trong quá trình giao dịch và quản lý chứng khoán.
3. Những hoạt động của trung tâm lưu ký chứng khoán
Hoạt động chính và quan trong của trung tâm
Phải đảm bảo hoạt động đăng ký, bù trừ, thanh toán và lưu ký chứng khoán cho toàn bộ chứng khoán (bao gồm cả chứng khoán phái sinh) được niêm yết và đăng ký giao dịch tại Sở giao dịch chứng khoán.
Hỗ trợ quá trình giao dịch được diễn ra một cách suôn sẻ, hiệu quả, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.
Cấp mã định danh cho các chứng khoán đăng ký và được phát hành tại thị trường Việt Nam.
Cung cấp dịch vụ đại lý hỗ trợ thanh toán cổ tức, thanh toán lãi trái phiếu, chuyển nhượng chứng khoán, thực hiện chuyển quyền sở hữu với các chứng khoán đăng ký tại Trung tâm lưu ký theo luật.
Đóng vai trò là đại lý chuyển nhượng cho các chứng khoán theo thoả thuận với tổ chức phát hành, cung cấp dịch vụ đăng ký và lưu ký chứng khoán.
Xây dựng và vận hành cơ chế quản trị rủi ro theo chức năng quản lý quỹ hỗ trợ thanh toán, đối tác bù trừ, hệ thống vay và cho vay cũng như quỹ bù trừ theo đúng quy định pháp luật.
Giám sát các hoạt động các thành viên của Trung tâm lưu ký chứng khoán để luôn đảm bảo việc tuân thủ đúng các quy chế, hoạt động nghiệp vụ, bảo vệ tài sản cho các khách hàng.
Cung cấp dịch vụ quản lý tài sàn dành cho các quỹ đầu tư.
Quản lý tỷ lệ sở hữu chứng khoán của các nhà đầu tư nước ngoài, hỗ trợ thị trường chứng khoán trong nước phát triển thông qua việc cung cấp các dịch vụ cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, cùng phổ biến và tuyên truyền kiến thức.
4. Thông tin liên lạc của trung tâm lưu ký chứng khoán
Thông tin liên hệ và địa chỉ của trung tâm
Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam có hai cơ sở giao dịch:
Trụ sở chính: 112 đường Hoàng Quốc Việt, p.Cổ Nhuế 1, q.Bắc Từ Liêm, Hà Nội,
Chi nhánh: Tầng 7, toà nhà Exchange Tower, Số 1 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, phường Nguyễn Thái Bình, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh.
Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam là đơn vị duy nhất được phép cấp mã chứng khoán cho tất cả các loại chứng khoán được giao dịch trên thị trường Việt Nam.
5. Có bắt buộc phải lưu ký chứng khoán không?
Cần phải bắt buộc lưu ký chứng khoán không?
Bắt buộc phải lưu ký chứng khoán nếu muốn giao dịch chứng khoán trên các sàn giao dịch.
Nếu không thực hiện lưu ký chứng khoán thì bạn phải đến tận công ty phát hành chứng khoán đó để thực hiện các giao dịch cần thiết. Và không phải ai cũng có thời gian để làm việc này. Bên cạnh đó, quá trình giao dịch không thông qua sàn chứng khoán sẽ phát sinh thêm chi phí đi lại, không thể kịp thời tận dụng được các cơ hội đầu tư.
Có những trường hợp không cần phải lưu ký chứng khoán ví dụ như phát hành cổ phiếu chưa lưu ký dành riêng cho các cổ đông lớn trong công ty. Tuy nhiên, với mỗi nhà đầu tư, việc lưu ký chứng khoán là vô cùng cần thiết để có thể giao dịch chứng khoán một cách nhanh chóng và thuận tiện.
Tóm lại, Trung tâm lưu ký chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và tính minh bạch trong thị trường chứng khoán, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư và người giao dịch. Hoạt động của trung tâm là một phần quan trọng của cơ sở hạ tầng tài chính và đóng góp vào sự phát triển của hệ thống tài chính của quốc gia, xa hơn là toàn cầu.
