Hình thức mua bán trái phiếu coupon được nhiều nhà đầu tư quan tâm, lãi suất coupon là yếu tố quyết định sức hấp dẫn của trái phiếu, đánh giá có nên mua loại trái phiếu đó hay không. Cùng TOPI tìm hiểu về trái phiếu coupon và cách định giá đúng.
I. Tìm hiểu về trái phiếu coupon
1. Trái phiếu coupon là gì?
Trái phiếu coupon (Coupon bond) là loại trái phiếu được trả lãi định kỳ theo lãi suất đã được ấn định (lãi suất cuống phiếu).
Đến kỳ lĩnh lãi người nắm giữ cuống của trái phiếu coupon sẽ được nhận tiền lãi, số phiếu lãi là tương ứng với số lần trả lãi.
Tại Mỹ, trái phiếu coupon được trả lãi định kỳ 6 tháng/lần, ở châu u và các nước khác thường trả lãi 1 năm/lần.
Cần phân biệt trái phiếu coupon và trái phiếu Zero coupon (Zero-coupon bond): Loại trái phiếu này không được trả lãi định kỳ mà thay vào đó là sẽ nhận được lợi nhuận khi đáo hạn với mức lãi suất cao.
Trái phiếu coupon được nhiều nhà đầu tư quan tâm
2. Lãi suất coupon là gì?
Lãi suất trái phiếu hay lãi suất coupon là lãi suất mà tổ chức phát hành trái phiếu trả cho nhà đầu tư. Lãi suất coupon cố định, được niêm yết ở cuống trái phiếu và không phụ thuộc vào sự tăng giảm lãi suất trên thị trường.
Khi nhà đầu tư mua trái phiếu, công ty phát hành sẽ thanh toán định kỳ cho người sở hữu dựa trên mệnh giá gốc và lãi suất coupon ghi trên trái phiếu đã phát hành.
Để quyết định mức lãi suất trái phiếu, công ty phát hành phải nghiên cứu và lựa chọn sao cho đủ hấp dẫn nhưng vẫn đảm bảo phù hợp với dòng luân chuyển tiền của tổ chức.
Lãi suất coupon đại diện cho số tiền lãi thực tế mà trái chủ thu được hàng năm, trong khi lợi suất đáo hạn là tổng tỷ suất sinh lợi ước tính của một trái phiếu nếu nó được giữ cho đến ngày đáo hạn.
Lãi suất trái phiếu coupon là tiền lãi nhà đầu tư thu được
Hầu hết các nhà đầu tư coi lợi suất đáo hạn (Yield to Maturity - YTM) là chỉ số quan trọng để đưa ra quyết định đầu tư. YTM không cố định mà thay đổi, lên xuống theo diễn biến cung cầu thị trường và rủi ro tín dụng tại từng thời điểm của nhà phát hành.
II. Đặc điểm của trái phiếu coupon
Khi trái phiếu Coupon được phát hành dưới dạng chứng chỉ sẽ có phần phiếu lãi – cuống phiếu (Coupon). Đến kỳ lĩnh lãi người nắm giữ trái phiếu coupon sẽ được nhận tiền lãi tương ứng theo từng coupon, số phiếu lãi tương ứng với số lần trả lãi.
Với trái phiếu Coupon, trên tờ trái phiếu không ghi tên người sở hữu, tức là ai cầm nó sẽ là người sở hữu nên trái phiếu vô danh (bearer bonds). Vì vậy có thể chuyển nhượng dễ dàng nhưng lại ẩn chứa nhiều rủi ro khi không có quy định chặt chẽ về chủ sở hữu.
III. Công thức tính trái phiếu coupon
Lãi suất của trái phiếu coupon được tính bằng cách lấy tổng các khoản thanh toán coupon hàng năm chia cho mệnh giá của trái phiếu.
Lãi suất trái phiếu coupon bằng tổng tiền lãi chia cho mệnh giá
Công thức: C = i/P
Trong đó:
C là Lãi suất coupon
i là Lãi suất hàng năm
P là Mệnh giá gốc của trái phiếu
Ví dụ: Một trái phiếu coupon được phát hành với mệnh giá 1000$, trả lãi 2 lần/năm, mỗi lần 25$ thì sẽ có lãi suất coupon là (25*2)/1000 = 5%.
IV. Cách định giá trái phiếu coupon
Để định giá trái phiếu Coupon, có thể sử dụng mô hình chiết khấu dòng tiền (DCF). Áp dụng công thức định giá sau:
V = I/rd x [1 – 1/ (1+rd)^n] + MV / (1+rd)^n
Trong đó:
– I: Lãi được hưởng từ trái phiếu (I = MV x i).
– i: Lãi suất doanh nghiệp trả cho trái phiếu.
– rd: Tỷ suất lợi nhuận yêu cầu của nhà đầu tư.
– MV: Mệnh giá trái phiếu.
– n: Số năm còn lại cho đến khi đáo hạn.
Trái phiếu coupon được định giá dựa trên yếu tố lãi suất nhận được
V. Ảnh hưởng của trái phiếu coupon đến trái phiếu
Khi nhà đầu tư sở hữu trái phiếu coupon, tiền lãi được thanh toán định kỳ với lãi suất cố định cho đến khi đáo hạn, không thay đổi cho dù thị trường biến động lên hay xuống.
Khi lãi suất chung của thị trường cao hơn lãi suất của trái phiếu coupon, trái phiếu trở nên kém hấp dẫn hơn do đó giá trái phiếu có khả năng giảm vì nhà đầu tư muốn chọn phương thức đầu tư khác có lợi hơn.
Ngược lại, nếu lãi suất hiện hành giảm thấp hơn lãi suất coupon thì trái phiếu sẽ tăng giá trị vì nó đem lại nhiều lợi nhuận hơn cho nhà đầu tư.
Thực tế, giá của trái phiếu không phải lúc nào cũng phản ánh chính xác mối quan hệ giữa lãi suất coupon và các mức lãi suất khác. Khi mua trái phiếu, nhà đầu tư cần so sánh lãi suất coupon với lãi suất thị trường để lựa chọn hình thức đầu tư hiệu quả nhất.
VI. Phân biệt trái phiếu coupon và trái phiếu Zero coupon
Điểm giống nhau giữa hai loại trái phiếu này là đều có thể chuyển nhượng, mua bán để thu về lợi nhuận cho nhà đầu tư.
So sánh trái phiếu coupon và Zero coupon
Sự khác biệt lớn nhất là trái phiếu coupon được trả lãi định kỳ còn trái phiếu Zero coupon sẽ chỉ được trả lãi khi đáo hạn. Tuy nhiên, lãi suất của trái phiếu Zero coupon thường cao hơn.
Về hình thức phát hành: Trái phiếu Coupon được phát hành dưới dạng chứng chỉ, có phần coupon (phiếu lãi/cuống phiếu).
Người nắm giữ coupon sẽ được nhận tiền lãi định kỳ tương ứng theo từng phiếu lãi và số lần trả lãi. Trong khi đó trái phiếu Zero coupon thuộc loại trái phiếu vô danh, không có phần cuống phiếu, không ghi tên người sở hữu. Trên bề mặt của trái phiếu in lãi suất danh nghĩa làm căn cứ tính lãi.
Về hình thức nhận lãi: Người sở hữu trái phiếu coupon được nhận lãi định kỳ, đối với trái phiếu Zero coupon có hai hình thức trả lãi:
Trả lãi đáo hạn: Tiền lãi được trả gộp một lần khi trái phiếu đáo hạn. Nhà đầu tư sẽ mua trái phiếu bằng mệnh giá khi phát hành, tiền lãi phát sinh định kỳ sẽ được nhập vào gốc để tính lãi cho kỳ tiếp theo. Trái chủ được nhận cả lãi và gốc khi trái phiếu đáo hạn.
Lãi trả trước dưới dạng chiết khấu tại thời điểm phát hành: Trái phiếu được phát hành với giá thấp hơn mệnh giá, người mua sẽ nhận phần vốn gốc tương ứng với mệnh giá trái phiếu khi đáo hạn, lợi nhuận là phần chênh lệch giữa giá mua được chiết khấu tại thời điểm phát hành với tiền nhận được khi đáo hạn.
Mong rằng những thông tin về trái phiếu coupon và trái phiếu Zero coupon sẽ giúp các bạn hiểu thêm một hình thức đầu tư mới. Chúc các bạn có những quyết định sáng suốt và đừng quên theo dõi TOPI hàng ngày để cập nhật thêm nhiều kiến thức tài chính hữu ích.
