Quỹ đại chúng là quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện việc chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng. Quỹ được xem là thành lập nhằm mục đích kiếm lợi nhuận từ việc đầu tư vào một số loại tài sản như chứng khoán, giấy tờ có giá...
1. Quỹ đại chúng là gì?
Khoản 38 Điều 4 Luật chứng khoán 2019 đã giải thích như sau: Quỹ đại chúng là quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện chào bán chứng chỉ quỹ rộng rãi đến công chúng. Quỹ huy động vốn thông qua phát hành chứng chỉ quỹ ra công chúng. Nhà đầu tư quỹ đại chúng không có quyền kiểm soát hàng ngày đối với các quyết định đầu tư của quỹ. Quỹ đại chúng bao gồm hai loại là quỹ mở và quỹ đóng.
Tìm hiểu về quỹ đại chúng
Hầu hết các quỹ tại Việt Nam hiện nay đều là quỹ đại chúng và do công ty quản lý quỹ quản lý. Các công ty quản lý quỹ thay mặt nhà đầu tư sử dụng tiền vốn để đầu tư vào các sản phẩm chứng khoán. Nhà đầu tư vào quỹ đại chúng sẽ được hưởng lợi từ chênh lệch giá mua và giá bán chứng chỉ quỹ hoặc nhận cổ tức của quỹ.
Quỹ đại chúng và quỹ thành viên có một số điểm khác biệt:
| Yếu tố | Quỹ đại chúng | Quỹ thành viên |
| Tính chất thông tin | Quảng bá rộng rãi thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng | Chỉ công bố thông tin nội bộ, riêng lẻ đến nhà đầu tư cụ thể |
| Đối tượng tham gia | Nhiều đối tượng, bao gồm nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, nhà đầu tư mới, nhỏ lẻ… | Chủ yếu là nhà đầu tư chuyên nghiệp như các tập đoàn kinh tế lớn hay định chế tài chính |
| Quy mô quỹ | Tối thiểu 100 thành viên (không kể các nhà đầu tư chuyên nghiệp) | Chỉ từ 2 đến 99 thành viên |
| Quyền kiểm soát hoạt động quỹ | Không | Có |
| Tính thanh khoản | Cao | Thấp |
2. Đặc điểm của quỹ đại chúng
Quỹ đại chúng thường đi kèm với một số quy định cụ thể nhằm hạn chế tiêu cực và giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư. Nếu bạn đang có ý định đầu tư vào quỹ đại chúng thì cần nắm rõ đặc điểm sau đây:
Đặc điểm về nguồn vốn thành lập quỹ
Quỹ đại chúng được thành lập khi có tối thiểu 100 nhà đầu tư (không tính nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp) mua chứng chỉ quỹ và tổng giá trị chứng chỉ quỹ đã bán tối thiểu là 50 tỷ đồng.
Nếu không đáp ứng đủ 2 điều kiện trên, công ty quản lý quỹ phải trả lại vốn góp cho nhà đầu tư trong vòng 15 ngày kể từ ngày kết thúc huy động vốn, đồng thời phía công ty quản lý quỹ phải chịu mọi chi phí và nghĩa vụ tài chính phát sinh từ việc huy động vốn.
Những điều kiện khắt khe kể trên nhằm giảm thiểu sự tiêu cực, giảm thiểu rủi ro cho những nhà đầu tư tham gia vào quỹ. Nhà đầu tư sẽ không phải lo rằng tiền của mình bị tận dụng để trục lợi cá nhân.
Quỹ đại chúng được thành lập với nhiều điều kiện khắt khe
Đặc điểm về Ban Đại diện của quỹ đại chúng
Ban đại diện của quỹ đại chúng - tức Hội đồng quản trị do hội nhà đầu tư bầu ra và đại diện cho quyền lợi của nhà đầu tư. Ban đại diện thường có từ 3 đến 11 người, trong đó ít nhất 2/3 thành viên trung lập, không liên quan đến công ty quản lý quỹ và ngân hàng giám sát. Quyền và nghĩa vụ của Hội đồng quản trị được quy định trong Điều lệ quỹ đầu tư chứng khoán.
Quyết định của Ban đại diện được thực hiện bằng việc biểu quyết tại cuộc họp. Mỗi thành viên của Hội đồng quản trị có một phiếu bầu. Cuộc họp sẽ lấy ý kiến theo quy định tại Điều lệ quỹ đầu tư chứng khoán.
Quy định về nhiệm kỳ; số lượng thành viên; tiêu chuẩn; bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều kiện, bổ sung thành viên Ban đại diện; thủ tục họp,… đều được ghi rõ trong Điều lệ quỹ đầu tư chứng khoán.
3. Phân loại quỹ đại chúng
Quỹ đại chúng bao gồm hai loại là quỹ mở và quỹ đóng:
Quỹ mở
Quỹ mở được góp vốn bởi nhiều nhà đầu tư có cùng mục tiêu đầu tư, và được quản lý chuyên nghiệp bởi một Công ty Quản lý Quỹ.
Quỹ mở không giới hạn thời gian và số lượng người tham gia đầu tư.
Quỹ mở cho phép nhà đầu tư mua lại hoặc bán lại chứng chỉ quỹ theo Giá trị Tài sản ròng vào ngày giao dịch bất kỳ của quỹ.
Quỹ mở chia thành 3 loại là quỹ cổ phiếu, quỹ trái phiếu và quỹ cân bằng.
Quỹ mở và quỹ đóng là hai loại của quỹ đại chúng
Quỹ đóng
Quỹ đóng là loại quỹ chỉ phát hành với số lượng cố định trên thị trường sơ cấp.
Thời gian hoạt động quỹ đóng được giới hạn và thống nhất ngay khi thành lập quỹ.
Nhà đầu tư vào quỹ đóng sẽ không được bán chứng chỉ quỹ cho công ty quản lý quỹ mà chỉ được giao dịch trên thị trường thứ cấp giữa các nhà đầu tư.
Chứng chỉ quỹ đóng được niêm yết trên thị trường chứng khoán và giao dịch như một cổ phiếu thông thường.
4. Điều kiện thành lập quỹ đại chúng
Điều kiện về thời gian huy động vốn
Khoản 1 Điều 108 Luật Chứng khoán 2019 quy định: Công ty quản lý quỹ phải thực hiện huy động vốn trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày Giấy chứng nhận chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng có hiệu lực.
Phải có ít nhất 100 nhà đầu tư, không bao gồm nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mua chứng chỉ quỹ, trừ quỹ hoán đổi danh mục;
Tổng giá trị chứng chỉ quỹ đã bán ra phải đạt tối thiểu 50 tỷ đồng.
Để thành lập chứng chỉ quỹ phải tuân theo Luật Chứng khoán
Toàn bộ vốn góp của nhà đầu tư vào quỹ đại chúng phải được phong tỏa tại một tài khoản riêng do ngân hàng giám sát và chỉ được sử dụng khi hoàn tất đợt huy động vốn. Công ty quản lý quỹ phải báo cáo kết quả huy động vốn có xác nhận của ngân hàng giám sát trong vòng 10 ngày đến
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sau khi kết thúc việc huy động vốn.
Nếu việc huy động vốn không đáp ứng theo quy trình trên thì công ty quản lý quỹ phải hoàn trả cho các nhà đầu tư mọi khoản tiền đã đóng góp trong vòng 15 ngày kể từ ngày kết thúc việc huy động vốn và phải chịu mọi chi phí phát sinh từ việc huy động vốn.
5. Nguyên tắc hoạt động của quỹ đại chúng
Công ty quản lý quỹ đại chúng không được sử dụng vốn và tài sản của quỹ để đầu tư vào chứng chỉ quỹ của chính quỹ đại chúng đó hoặc các quỹ đầu tư khác. Không được đầu tư vượt quá 15% tổng giá trị chứng khoán đang lưu hành của một tổ chức phát hành.
Đầu tư hơn 20% tổng tài sản của quỹ vào chứng khoán đang lưu hành của một tổ chức phát hành. Đầu tư hơn 30% tổng tài sản của quỹ vào các công ty có quan hệ sở hữu với nhau.
Hoạt động của quỹ đại chúng phải tuân theo nguyên tắc
Quỹ đại chúng có thể cho vay hay bảo lãnh khoản vay.
Cơ cấu đầu tư của quỹ có thể sai lệch nhưng không được vượt quá 15% so với các giới hạn đầu tư trên. Ngoài ra, nguyên nhân của dẫn đến chênh lệch phải xuất phát từ việc tăng hoặc giảm giá trị thị trường hay việc giải ngân hợp pháp của quỹ đại chúng.
Nếu phát sinh sai lệch, các công ty quản lý quỹ phải báo cáo thông tin sai lệch và điều chỉnh danh mục đầu tư với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong thời hạn 3 tháng (tính từ ngày phát sinh sai lệch.
Công ty quản lý không được đi vay để tài trợ cho hoạt động của quỹ, trừ việc vay ngắn hạn (tối đa 30 ngày) để thực hiện các khoản chi cần thiết.
6. Những ưu điểm và hạn chế của quỹ đại chúng
Ưu điểm
An toàn, ít rủi ro: Nếu đầu tư quỹ đại chúng, bạn không cần theo dõi thị trường và ra quyết định đầu tư. Công ty quản lý quỹ với những chuyên gia tài chính hàng đầu sẽ giúp bạn sử dụng nguồn vốn một cách hợp lý. Đầu tư quỹ đại chúng là lựa chọn tối ưu với những nhà đầu tư mới, không có nền tảng kiến thức tốt về thị trường.
Tiết kiệm thời gian: Nhà đầu tư quỹ đại chúng sẽ không phải liên tục theo dõi bảng điện, không cần quan tâm quá nhiều tới các biến động thị trường.
Đầu tư quỹ đại chúng phù hợp với nhà đầu tư mới hoặc quá bận rộn
Nhược điểm
Lợi nhuận không cao: Độ rủi ro thấp thường đi kèm lợi nhuận thấp. Bạn không thể kỳ vọng nhận về lợi nhuận cao với cách đầu tư này.
Không được quyết định việc đầu tư: Nhà đầu tư quỹ không được trực tiếp kiểm soát danh mục đầu tư, việc này hoàn toàn do các chuyên gia tài chính của công ty quản lý quỹ quyết định.
7. Quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư khi tham gia quỹ đại chúng
Các nghĩa vụ của nhà đầu tư
Nhà đầu tư có nghĩa vụ thanh toán đầy đủ tiền mua chứng chỉ quỹ theo đúng thời hạn quy định tại Điều lệ quỹ, Bản cáo bạch.
Nhà đầu tư chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ cũng như nghĩa vụ tài sản của quỹ trong phạm vi số tiền đã thanh toán.
Các quyền và nghĩa vụ khác theo luật chứng khoán và Điều lệ quỹ quy định.
Nhà đầu tư chỉ chịu trách nhiệm về nợ trong phạm vi số tiền thanh toán chứng chỉ quỹ
Các quyền của nhà đầu tư quỹ đại chúng
Các nhà đầu tư có quyền được đối xử công bằng với quyền, nghĩa vụ và lợi ích ngang nhau.
Nhà đầu tư có quyền tự do chuyển nhượng chứng chỉ quỹ, trừ trường hợp pháp luật và Điều lệ quỹ quy định hạn chế chuyển nhượng.
Nhà đầu tư có quyền được tiếp cận đầy đủ các thông tin định kỳ và thông tin bất thường về hoạt động của quỹ.
Nhà đầu tư có quyền và nghĩa vụ tham gia các cuộc họp Đại hội nhà đầu tư, thực hiện quyền biểu quyết trực tiếp hoặc ủy quyền cho người đại diện hoặc thực hiện bỏ phiếu từ xa (bỏ phiếu điện tử, thư điện tử, gửi thư, fax,tham dự hội nghị trực tuyến…).
Quyền của nhà đầu tư/nhóm nhà đầu tư sở hữu từ 5% tổng chứng chỉ quỹ
Nếu một nhà đầu tư hoặc nhóm nhà đầu tư sở hữu từ 5% tổng số chứng chỉ quỹ trở lên đang lưu hành hay một tỷ lệ khác nhỏ hơn quy định tại Điều lệ quỹ sẽ có các quyền sau:
- Được xem xét và trích lục sổ biên bản, các Nghị quyết của Ban đại diện quỹ, được xem báo cáo tài chính năm và báo cáo của ngân hàng giám sát liên quan đến hoạt động của quỹ.
- Được quyền yêu cầu công ty quản lý quỹ triệu tập họp Đại hội nhà đầu tư bất thường nếu: Có căn cứ chứng minh vi phạm quyền của nhà đầu tư hoặc nghĩa vụ của công ty quản lý quỹ, ngân hàng giám sát hoặc quyết định vượt quá thẩm quyền gây tổn thất cho quỹ.
- Ban đại diện quỹ đã hết nhiệm kỳ trên 6 tháng mà chưa được bầu thay thế.
- Có quyền yêu cầu công ty quản lý quỹ, ngân hàng giám sát giải trình các vấn đề bất thường liên quan hoạt động quản lý, giao dịch tài sản của quỹ. Ngân hàng giám sát phải trả lời nhà đầu tư trong vòng 15 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu giải trình.
- Được quyền kiến nghị vấn đề đưa vào chương trình họp Đại hội nhà đầu tư. Kiến nghị được lập thành văn bản và gửi đến công ty quản lý quỹ chậm nhất 3 ngày làm việc trước ngày khai mạc họp Đại hội nhà đầu tư.
.jpg)
Nhà đầu tư quỹ đại chúng có quyền tiếp cận thông tin và tự do chuyển nhượng
Quyền của nhà đầu tư/nhóm nhà đầu tư sở hữu từ 10% tổng chứng chỉ quỹ
Nhà đầu tư hoặc nhóm nhà đầu tư sở hữu từ 10% tổng số chứng chỉ quỹ đang lưu hành trở lên có các quyền sau:
- Được đề cử người vào Ban đại diện quỹ.
- Có quyền yêu cầu, kiến nghị của nhà đầu tư/nhóm nhà đầu tư theo quy định tại khoản 2, 3 Điều 16 Thông tư 98/2020/TT-BTC.
- Trường hợp triệu tập Đại hội nhà đầu tư bất thường phải kèm theo các tài liệu xác minh lý do, chứng cứ về các vi phạm của công ty quản lý quỹ, ngân hàng giám sát, mức độ vi phạm hoặc về quyết định vượt quá thẩm quyền theo hợp đồng giám sát và theo điều lệ quỹ.
Qua những thông tin TOPI chia sẻ, chắc hẳn có thể giúp các bạn hiểu quỹ đại chúng là gì và có điểm gì khác so với quỹ thành viên. Quỹ đại chúng là một lựa chọn tốt đối với những nhà đầu tư mới, nhà đầu tư nhỏ lẻ hoặc bận rộn. Hãy theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm các phương thức đầu tư chứng khoán hiệu quả nhé.
