Trong xã hội ngày càng phức tạp và không dự đoán được, việc bảo vệ tài sản và an sinh cá nhân trở nên ngày càng quan trọng. Bảo hiểm không chỉ là một sự đảm bảo tài chính trong trường hợp rủi ro, mà còn là một phương tiện an toàn giúp giảm bớt gánh nặng tài chính khi xảy ra sự kiện không mong muốn.
Chúng ta hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về thế giới của bảo hiểm, các loại bảo hiểm, tầm quan trọng của nó và nhiều thông tin liên quan khác để bạn có thể có cái nhìn tổng quan nhất về bảo hiểm nhé.
I. Bảo hiểm là gì?
Thông tin về bảo hiểm tại thị trường Việt Nam hiện nay
Bảo hiểm là một dịch vụ tài chính mà một bên, thường là một tổ chức bảo hiểm, cam kết chi trả một khoản tiền đền bù hoặc cho đối tượng được bảo hiểm nhận được một số lợi ích nhất định trong trường hợp xảy ra một sự kiện không mong muốn, như tai nạn, bệnh tật, thương tích, mất mát tài sản, hay một số rủi ro khác.
Người mua bảo hiểm, còn được gọi là người đảm bảo, trả một khoản phí gọi là phí bảo hiểm để nhận được sự bảo vệ từ rủi ro được quy định trong hợp đồng bảo hiểm. Hợp đồng này thường có những điều kiện và điều khoản cụ thể, và mọi chi tiết đều được xác định rõ trong tài liệu hợp đồng.
Có nhiều loại bảo hiểm khác nhau, bao gồm bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm tài sản, bảo hiểm ô tô, bảo hiểm sức khỏe, và nhiều loại khác nữa. Mục tiêu chính của bảo hiểm là giúp giảm thiểu gánh nặng tài chính và kinh tế của người được bảo hiểm khi phải đối mặt với rủi ro.
II. Lịch sử hình thành của bảo hiểm
Lịch sử hình thành và phát triển của các sản phẩm bảo hiểm
Hình thái đầu tiên của bảo hiểm là quỹ hỗ trợ, được thành lập bởi những người có mối quan hệ trong cùng một lĩnh vực để giúp đỡ nhau trong trường hợp thảm hoạ như đám cháy, đói kém và bất kỳ sự kiện nào gây tổn thất lớn. Hơn 4000 năm TCN, các quỹ tương trợ này đã giúp các thợ đá ở Ai Cập có một sự phòng vệ đối với những công việc nguy hiểm. Vào khoảng năm 1700 năm trước Công nguyên, bảo hiểm thương mại đầu tiên xuất hiện tại Babylon được phát hành bởi các tổ chức chuyên nghiệp.
Vào thế kỷ 14, các bản hợp đồng hành hải tại Italia và Tây Ban Nha bắt đầu được thiết lập.
Vào thế kỷ 17 và 18, hệ thống bảo hiểm hải quan bắt đầu phát triển ở Anh Quốc để bảo vệ chủ tài và thương nhân khỏi mất mát tại biển.
Thế kỷ 19, bảo hiểm nhân thọ hiện đại xuất hiện, bắt đầu từ việc các tổ chức cung cấp bảo hiểm cho những người lao động và gia đình họ.
Cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, ngành bảo hiểm phát triển mạnh mẽ, với sự ra đời của nhiều công ty bảo hiểm lớn và sự đa dạng hoá các loại bảo hiểm.
Sau chiến tranh thế giới thứ hai, bảo hiểm sức khoẻ và bảo hiểm ô tô trở nên phổ biến.
Thập kỷ 1980 và 1990, sự toàn cầu hóa và sự phát triển công nghiệp tài chính đã làm thay đổi cách các công ty bảo hiểm hoạt động và quản lý rủi ro toàn cầu. Thời kỳ nền kinh tế phát triển bởi kế hoạch hoá tập trung, các nước xã hội chủ nghĩa bắt đầu áp dụng nguyên tắc Nhà nước để độc quyền kinh doanh bảo hiểm, gọi là bảo hiểm Nhà nước. Sau đó chuyển sang nền kinh tế thị trường thì các công ty tư nhân mới được cấp phép kinh doanh bảo hiểm và duy trì đến ngày nay.
Đầu thế kỷ 21, công nghệ thông tin đóng một vai trò lớn trong quản lý dữ liệu và xác định rủi ro, cũng như trong quảng bá và bán bảo hiểm thông qua các kênh trực tuyến.
III. Đặc điểm của bảo hiểm
Đặc điểm quan trọng của bảo hiểm mà bạn cần quan tâm
Đặc điểm chính của bảo hiểm:
Nguyên tắc hoạt động là chia sẻ rủi ro giữa một nhóm người với nhau, đây là những người cùng tham gia bảo hiểm, đóng góp chung vào một quỹ, và chia sẻ rủi ro cho nhau khi một trong số các thành viên của quỹ này bị mất mát hoặc tổn thất. Khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra, công ty bảo hiểm cam kết chi trả một khoản tiền hoặc cung cấp các lợi ích khác đối với người được bảo hiểm.
Nguyên tắc hòa nhập của bảo hiểm là nguyên tắc uberrima fides, có nghĩa là sự chân thành tuyệt đối. Cả người mua bảo hiểm và công ty bảo hiểm đều phải cung cấp thông tin chân thành và không che giấu thông tin quan trọng liên quan đến rủi ro.
Cơ sở hoạt động là dựa trên hợp đồng giữa người mua bảo hiểm và công ty bảo hiểm. Hợp đồng này xác định các điều kiện, định kỳ thanh toán phí, và các điều kiện chi trả khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra.
Ngành bảo hiểm phải tuân thủ các quy định và luật lệ theo đúng cơ quan quản lý và pháp luật nước sở tại để đảm bảo tính công bằng và quyền lợi của người được bảo hiểm.
Tham gia phải chi trả phí bảo hiểm để có thể duy trì quyền lợi bảo hiểm. Loại phí này có thể được thanh toán hàng năm, hàng tháng hoặc theo các định kỳ khác nhau tùy thuộc vào loại bảo hiểm.
Bảo hiểm là một ngành công nghiệp chuyên nghiệp trong việc đánh giá và quản lý rủi ro. Công ty bảo hiểm sử dụng các mô hình toán học và thống kê để dự đoán rủi ro và xác định phí bảo hiểm phù hợp.
IV. Tầm quan trọng của bảo hiểm
Vai trò của bảo hiểm trên thị trường tài chính hiện nay
Bảo vệ tài chính cho người được bảo hiểm khỏi rủi ro tài chính đột ngột và không mong muốn, như tai nạn, bệnh tật, mất mát tài sản hay trách nhiệm pháp lý. Điều này giúp giảm thiểu thiệt hại tài chính và duy trì ổn định kinh tế.
Hỗ trợ phục hồi và tái thiết lập cuộc sống cho người được bảo hiểm khi họ bất ngờ gặp phải tai nạn, hoặc các sự kiện rủi ro khác.
Khuyến khích an sinh xã hội: Bảo hiểm nhân thọ và các loại bảo hiểm khác đóng một vai trò quan trọng trong việc khuyến khích an sinh xã hội, đặc biệt là trong việc bảo vệ gia đình và người thân của người mua bảo hiểm.
Tăng cường tính ổn định của hệ thống tài chính toàn cầu: Các công ty bảo hiểm đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường tính ổn định của hệ thống tài chính toàn cầu bằng cách giúp giảm thiểu tác động của các sự kiện không mong muốn lên thị trường tài chính.
Ngoài ra, bảo hiểm cũng có thể tạo điều kiện cho sự đổi mới và phát triển trong lĩnh vực công nghiệp và kinh tế bằng cách cung cấp bảo vệ cho những dự án mới và những người đầu tư mới.
V. Các thuật ngữ phổ biến trong bảo hiểm
Các thuật ngữ liên quan tới tài chính hay được dùng nhiều nhất
Bảo hiểm xã hội Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, có chức năng thực hiện các chế độ, chính sách BHXH, BHYT và có trách nhiệm trong việc quản lý quỹ BHXH theo các quy định của pháp luật.
Quỹ bảo hiểm y tế là quỹ tài chính có nguồn từ bảo hiểm y tế và đóng cùng nhiều nguồn thu hợp pháp khá, được sử dụng để chi trả cho chi phí khám, chữa bệnh cho những người tham gia BHYT, chi trả cho chi phí quản lý bộ máy tổ chức và một số chi phí khác nữa.
Quỹ bảo hiểm xã hội là quỹ độc lập với ngân sách Nhà nước, được tạo dựng từ người lao động, người sử dụng lao động và sự hỗ trợ của Chính phủ.
Thời gian đóng bảo hiểm xã hội được tính từ lúc người lao động bắt đầu đóng BHXH đến khi ngừng đóng. Nếu như không đóng liên tục thì sẽ tính tổng thời gian đã đóng.
Doanh nghiệp bảo hiểm là tổ chức được thành lập, hoạt động và tổ chức theo quy định ban hành của bộ luật kinh doanh bảo hiểm.
Đại lý bảo hiểm là tổ chức hoặc cá nhân được doanh nghiệp bảo hiểm uỷ quyền để thực hiện các hoạt động của doanh nghiệp theo quy định dành riêng cho các đại lý (tham khảo Luật kinh doanh bảo hiểm).
Bên mua bảo hiểm là cá nhân hoặc tổ chức giao kết hợp đồng bảo hiểm với doanh nghiệp bảo hiểm và sẽ là bên thực hiện nghĩa vụ đóng phí bảo hiểm.
Người được bảo hiểm là cá nhân hoặc tổ chức được thụ hưởng hợp đồng bảo hiểm khi có rủi ro xảy ra, được hợp đồng bảo hiểm bảo vệ theo quy định và chế độ đã thoả thuận trong hợp đồng.
Người thụ hưởng là cá nhân hoặc tổ chức được chỉ định sẽ được nhận tiền bảo hiểm, thừa hưởng sự đảm bảo và đền bù, bồi thường theo hợp đồng bảo hiểm đã ký.
Hợp đồng bảo hiểm là văn bản thỏa thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, trong đó, đề cập đến trách nhiệm, nghĩa vụ, bên mua bên bán, phí bảo hiểm…
Phí bảo hiểm là khoản tiền phải đóng theo thời gian bằng phương thức đã được thoả thuận giữa hai bên trong hợp đồng.
Số tiền bảo hiểm là số tiền mà doanh nghiệp bảo hiểm chấp thuận và ghi rõ ràng trên hợp đồng bảo hiểm, đây là căn cứ xác định quyền lợi của người được bảo hiểm.
VI. Các loại bảo hiểm phổ biến hiện nay
Các loại bảo hiểm phổ biến được nhiều người lựa chọn
- Dựa vào tính chất của loại hình kinh doanh, bảo hiểm được chia thành bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thương mại.
BHXH và BHYT thuộc sự quản lý của Bộ Lao động Thương binh Xã hội và Bộ Y Tế của Nhà nước, vì vậy Nhà nước sẽ là người cấp phát và chịu trách nhiệm.
Bảo hiểm thương mại thuộc sự quản lý của Bộ Tài chính hoặc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), và phải tuân thủ đúng luật pháp và quy chế của Nhà nước. Nhà nước sẽ kiểm soát và quản chế thông qua các chính sách. Bảo hiểm thương mại có sự tham gia của nhiều tổ chức thành phần kinh tế.
- Dựa vào mục đích sử dụng sẽ chia thành bảo hiểm hoả hoạn, cháy nổ, bảo hiểm cho hàng hoá, bảo hiểm xe cơ giới, bảo hiểm tai nạn nghề nghiệp, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm tàu thuyền,…
- Dựa vào ý chí của các bên phân ra thành bảo hiểm tự nguyện và bảo hiểm bắt buộc. Trong đó:
Bảo hiểm bắt buộc là loại bảo hiểm bắt buộc phải mua, các quy định về điều kiện bảo hiểm, mức phí bảo hiểm, số tiền bảo hiểm tối thiểu sẽ do Nhà nước có quy định, bắt buộc mọi người phải tham gia và có nghĩa vụ thực hiện. Chẳng hạn như: bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, bảo hiểm trách nhiệm dân sự của người vận chuyển hàng không đối với các hành khách, bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, bảo hiểm cháy, nổ, bảo hiểm y tế bắt buộc, bảo hiểm xã hội bắt buộc…
Bảo hiểm tự nguyện là bảo hiểm không bắt buộc phải tham gia, người tham gia có quyền lựa chọn sản phẩm bảo hiểm, công ty bảo hiểm, quyền lợi bảo hiểm, mức phí bảo hiểm…
Bảo hiểm tự nguyện có những lợi ích nhất định cho người dùng
- Dựa theo mục tiêu của hành động bảo hiểm thì có bảo hiểm thương mại và bảo hiểm phi thương mại. Trong đó, bảo hiểm thương mại là loại bảo hiểm hiệu quả về chi phí và được sử dụng bởi các công ty bảo hiểm. Còn bảo hiểm phi thương mại có nghĩa là bảo hiểm không nhằm mục đích kinh doanh mà là để giúp đỡ, hỗ trợ người được bảo hiểm.
- Dựa theo đối tượng bảo hiểm có bảo hiểm con người, bảo hiểm tài sản và bảo hiểm trách nhiệm dân sự. Trong đó, bảo hiểm tài sản là đối tượng được bảo hiểm là tài sản của người được bảo hiểm. Với bảo hiểm con người thì đối tượng là con người và thường liên quan tới tính mạng, tuổi thọ và tình trạng sức khoẻ của con người.
Các loại bảo hiểm con người ngày càng được chú trọng
Bảo hiểm trách nhiệm dân sự có một số hình thức phổ biến như bảo hiểm trách nhiệm chủ xe cơ giới, bảo hiểm trách nhiệm của người sử dụng lao động… Theo quy định của pháp luật thì trách nhiệm dân sự của một người được hiểu là trách nhiệm bồi thường thiệt hại về tài sản, về con người khi họ gây ra lỗi với người khác.
VII. Đối tượng của bảo hiểm
Đối tượng của các sản phẩm bảo hiểm
Đối tượng bảo hiểm là người trực tiếp chịu rủi ro và có quyền được bảo hiểm khi xảy ra các sự kiện khách quan đã được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Theo đó, các quyền lợi và hạn mức chi trả sẽ tương ứng với từng điều khoản cụ thể của hợp đồng và được hai bên thống nhất thực hiện.
Có 3 đối tượng bảo hiểm là con người, tài sản và trách nhiệm dân sự.
- Đối tượng bảo hiểm là con người thì đó là loại bảo hiểm bảo vệ cho cá nhân hoặc gia đình tránh khỏi những sự cố không may xảy ra. Đối tượng của hợp đồng bảo hiểm con người sẽ liên quan đến tuổi thọ, tính mạng, sức khỏe và tai nạn có thể xảy ra.
- Đối tượng bảo hiểm là tài sản thì đó là loại bảo hiểm bảo vệ cho tài sản của người mua bảo hiểm khi gặp phải sự cố thì được công ty bảo hiểm bồi thường một khoản tiền nhất định thuộc phạm vi được bảo hiểm.
- Đối tượng bảo hiểm trách nhiệm dân sự là loại bảo hiểm dành cho trách nhiệm dân sự của cá nhân hoặc tổ chức với bên thứ ba nếu có phát sinh sự cố.
VIII. Những nguyên tắc tất yếu trong bảo hiểm
Nguyên tắc bất biến của bảo hiểm trên thị trường hiện nay
Nguyên tắc phải trung thực tuyệt đối: Các bên tham gia bảo hiểm phải tuyệt đối trung thực với nhau và tin tưởng lẫn nhau. Các nội dung và giao dịch được thoả thuận trong hợp đồng phải kê khai trung thực và chính xác, cần tôn trọng và nghiêm túc thực hiện.
Nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm: Bất cứ ai khi mua bảo hiểm cũng có quyền và lợi ích bảo hiểm đi kèm, có thể là quyền lợi có sẵn hoặc trong tương lai sẽ phát sinh.
Nguyên tắc số đông bù số ít: Căn cứ vào số lượng khách hàng, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ tính được xác suất xảy ra các sự kiện bảo hiểm, từ đó tính phí bảo hiểm, phí quản lý và một số phí liên quan khác, đặc biệt là khoản dự phòng chi trả.
Nguyên tắc bồi thường: Khi rủi ro xảy ra thì doanh nghiệp bảo hiểm phải bồi thường cho bên được bảo hiểm một khoản tiền như đã thoả thuận, hỗ trợ về vấn đề tài chính cho bên được bảo hiểm.
Nguyên tắc khoán áp dụng chủ yếu với hợp đồng bảo hiểm con người, đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ. Dựa trên số tiền bảo hiểm được thoả thuận trong hợp đồng và các điều khoản liên quan khác, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ chi trả cho bên được bảo hiểm một mức tiền như đã cam kết khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra.
Nguyên tắc nguyên nhân gần là nguyên nhân đã hiện hữu, có tác động đến sự tổn thất của bên được bảo hiểm, không nhất thiết phải là nguyên nhân đầu tiên hay cuối cùng gây nên tổn thất mà nó là nguyên nhân mạnh nhất dẫn đến tổn thất bảo hiểm.
IX. Tham gia bảo hiểm có phải là tham gia đầu tư không?
Tham gia các sản phẩm cũng là một dạng đầu tư hữu ích
Trong bảo hiểm có bảo hiểm đầu tư. Bảo hiểm đầu tư là loại bảo hiểm được thiết kế với mục đích vừa bảo vệ tài chính của người được bảo hiểm trước rủi ro có thể xảy ra, vừa kết hợp với các hoạt động đầu tư để có thể gia tăng tài sản.
Điểm khác biệt của bảo hiểm đầu tư với các bảo hiểm thông thường khác đó là phí được chia thành 2 phần riêng biệt, gồm bảo hiểm và đầu tư. Tuỳ thuộc vào nhu cầu và mục tiêu tài chính mà khách hàng có quyền lựa chọn tập trung vào 1 trong 2 phần riêng biệt đó. Chẳng hạn, nếu nhu cầu của bạn là đầu tư thì khoản phí đóng cho phần đầu tư sẽ lớn hơn phần bảo vệ tài chính, và ngược lại.
Như vậy, tham gia bảo hiểm cũng là một hình thức đầu tư với mục đích chính là gia tăng tài sản, nhưng bạn vẫn được bảo vệ khỏi những sự cố có thể phát sinh.
Người tham gia bảo hiểm đầu tư sẽ được bảo vệ với mức độ bồi thường tối đa, được linh hoạt trong việc đầu tư dựa trên tình hình tài chính và mục tiêu muốn đạt được trong tương lai. Mua bảo hiểm đầu tư, bạn cũng không phải tự mình quản lý đầu tư và theo dõi thị trường tài chính thường xuyên, bởi vì những việc này sẽ được công ty bảo hiểm uỷ thác cho các công ty có nghiệp vụ thực hiện.
Tóm lại, bảo hiểm không chỉ là một công cụ tài chính cá nhân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tính ổn định của xã hội và kinh tế. Nó giúp giảm thiểu rủi ro tài chính, khuyến khích đầu tư và kinh doanh, và hỗ trợ trong việc phục hồi sau các sự kiện không mong muốn.
Mua bảo hiểm cũng là một hình thức đầu tư thông minh, tuy nhiên, tuỳ thuộc vào tình hình tài chính và nhu cầu của bạn, bạn có thể chọn mua hoặc không. TOPI mong rằng, những thông tin mà chúng tôi mang đến sẽ cung cấp cho bạn những thông tin thật hữu ích.
