Cardano là một blockchain thế hệ mới được xây dựng dựa trên nghiên cứu khoa học được kiểm duyệt kỹ lưỡng. Mục tiêu của nó là giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng, khả năng tương tác và tính bền vững mà Bitcoin và Ethereum đang gặp phải. ADA là tiền mã hóa gốc của Cardano, đại diện cho một nền tảng blockchain thế hệ mới sử dụng cơ chế Proof-of-Stake tiết kiệm năng lượng để đảm bảo khả năng mở rộng và phát triển bền vững.
Tìm hiểu về Cardano và ADA coin
Cardano là gì?
Cardano là một nền tảng blockchain công cộng, mã nguồn mở (tương tự như Ethereum), được thiết kế để trở thành nền tảng blockchain thế hệ thứ ba, bền vững và có khả năng mở rộng hơn.
Nền tảng blockchain này được lập ra nhằm giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng (scalability), khả năng tương tác (interoperability) và tính bền vững (sustainability) của các blockchain thế hệ trước (như Bitcoin và Ethereum ban đầu).
Cardano ra đời vào năm 2015 bởi Charles Hoskinson (đồng sáng lập Ethereum) và ra mắt chính thức (Mainet) vào ngày 29/9/2017).
Cardano là một blockchain thế hệ mới dựa trên học thuật
Dự án này nổi bật bởi là blockchain đầu tiên được phát triển dựa trên triết lý khoa học và được xây dựng bởi một đội ngũ các kỹ sư và học giả. Công nghệ cốt lõi của nó được xác thực thông qua nghiên cứu học thuật có đánh giá ngang hàng (peer-reviewed).
Mạng lưới blockchain này sử dụng cơ chế Proof-of-Stake (PoS), cụ thể là giao thức Ouroboros , giúp nó tiết kiệm năng lượng hơn đáng kể so với các hệ thống Proof-of-Work (PoW) như Bitcoin, đồng thời đảm bảo bảo mật.
Với Cardano, người dùng có thể xây dựng các hợp đồng thông minh (Smart Contracts) và các ứng dụng phi tập trung (dApps), tạo ra một hệ sinh thái cho Tài chính Phi tập trung (DeFi), NFT và các giải pháp blockchain khác.
Cardano được đặt theo tên của một nhà khoa học đa tài người Ý sống trong thời kỳ Phục Hưng: Gerolamo Cardano. Ông có nhiều đóng góp to lớn trong nhiều lĩnh vực như: toán học, vật lý, hóa học, sinh học, y học, chiêm tinh học, triết học, văn học và cờ bạc.
ADA coin là gì?
ADA coin là đồng tiền mã hóa gốc của nền tảng blockchain Cardano. Đồng tiền điện tử ADA được dùng để thanh toán phí giao dịch trên mạng lưới Cardano. Người dùng có thể gửi và nhận ADA một cách an toàn và minh bạch trên mạng lưới, chủ sở hữu đồng coin này có thể tham gia vào cơ chế đồng thuận PoS để bảo mật mạng lưới và nhận phần thưởng, qua đó kiếm thu nhập thụ động. Trong tương lai, người nắm giữ ADA có quyền biểu quyết đối với các đề xuất cải tiến mạng lưới Cardano.
ADA coin là tiền mã hóa trên nền tảng blockchain Cardano
Trong khi nhiều crypto nổi lên nhờ cơn sốt đầu tư ngắn hạn thì ADA lại tiếp cận thị trường theo con đường dài hạn, chú trọng vào nghiên cứu học thuật và xây dựng nền tảng công nghệ bền vững, do đó, nó đã trở thành niềm tin của hàng triệu nhà phát triển, nhà đầu tư và các tổ chức giáo dục trên toàn cầu.
Tên gọi ADA được đặt theo tên của Ada Lovelace, một nhà toán học và nhà văn người Anh sống ở thế kỷ 19. Bà nổi tiếng với những nghiên cứu về cỗ máy phân tích của Charles Babbage, một thiết bị được coi là tiền thân của máy tính hiện đại và được công nhận là một trong những lập trình viên máy tính đầu tiên trên thế giới.
3 điểm nổi bật của nền tảng blockchain Cardano
Cardano được thiết kế để giải quyết ba thách thức lớn nhất mà các blockchain thế hệ trước (như Bitcoin và Ethereum ban đầu) đang phải đối mặt.
- Scalability (khả năng mở rộng): Khả năng xử lý lượng giao dịch lớn và sự phát triển của mạng lưới.
- Interoperability (khả năng tương tác): Khả năng giao tiếp, trao đổi dữ liệu giữa các blockchain khác nhau.
- Sustainability (tính bền vững): Mô hình quản trị và tài chính đảm bảo dự án phát triển lâu dài.
Khả năng Mở rộng (Scalability)
Khả năng mở rộng của Cardano không chỉ giới hạn ở tốc độ giao dịch (TPS) mà còn bao gồm ba khía cạnh toàn diện:
- Tốc độ Giao dịch (TPS): Blockchain này sử dụng giao thức Ouroboros (PoS) với cơ chế đồng thuận Proof-of-Stake hiệu quả và tiết kiệm năng lượng, cho phép xử lý giao dịch nhanh chóng hơn PoW.
- Mở rộng Mạng lưới (Network): Cardano sử dụng công nghệ RINA (Recursive Inter-Network Architecture) để chia mạng lưới thành nhiều mạng con (subnetwork) linh hoạt, giúp tăng băng thông và khả năng chịu tải của toàn hệ thống.
- Mở rộng Dữ liệu (Data Scaling): Nhằm giảm dung lượng data của mỗi transaction, Cardano sử dụng các giải pháp như Sidechains (chuỗi bên) và Subscriptions (cơ chế phân vùng) để giảm dung lượng dữ liệu cần xử lý cho mỗi giao dịch trên chuỗi chính.
Cardano được kỳ vọng sẽ khắc phục các nhược điểm của crypto đời đầu
Khả năng Tương tác (Interoperability)
Cardano nhận thấy các blockchain hiện tại đang hoạt động biệt lập, không thể giao tiếp và tương tác trực tiếp với nhau, gây ra sự phân mảnh. Mục tiêu là tạo ra một "Internet of Blockchains" (Internet của các chuỗi khối).
Theo lộ trình, đội ngũ sẽ phát triển các giải pháp kỹ thuật, đặc biệt là sau giai đoạn Goguen, để cho phép trao đổi thông tin và tài sản liền mạch giữa Cardano và các blockchain khác (như Bitcoin hoặc Ethereum).
Tính Bền vững (Sustainability)
Đây là vấn đề quản trị và tài chính lâu dài, đảm bảo dự án có thể tự duy trì và phát triển ngay cả khi các đối tác phát triển ban đầu kết thúc hợp đồng. Để một dự án phát triển bền vững cần cân bằng lợi ích giữa các bên tham gia mạng lưới (miner/node) và nhu cầu tài chính cho việc nghiên cứu/phát triển liên tục của dự án.
Để giải quyết vấn đề này, Cardano hướng tới việc xây dựng một Quỹ Dự trữ (Treasury System) (tương tự như mô hình của Dash). Một phần nhỏ của đồng ADA được thu khi một block mới được tạo ra sẽ được chuyển vào quỹ này, dùng để tài trợ cho các đề xuất phát triển và duy trì mạng lưới trong tương lai.
So sánh Blockchain Cardano với Ethereum
Cardano và Ethereum (ETH) là hai nền tảng blockchain Hợp đồng Thông minh hàng đầu, nhưng có triết lý phát triển khác nhau:
- Ethereum ra mắt mạng lưới chính thức (Mainnet) vào năm 2015, trong khi Cardano ra mắt Mainnet năm 2017, do đó, Ethereum có lợi thế về người chấp nhận đầu tiên, dẫn đến việc hệ sinh thái và số lượng dApps phát triển nhanh chóng và đa dạng hơn.
- Về triết lý Phát triển và Công nghệ: Cardano theo đuổi cách tiếp cận học thuật, ưu tiên tính chính xác và bảo mật, mặc dù điều này khiến quá trình triển khai các tính năng chậm hơn nhưng nó tạo ra cơ sở kỹ thuật vững chắc.
- Về cơ chế Đồng thuận và Hiệu suất: Cả hai nền tảng hiện đều sử dụng cơ chế Proof-of-Stake (PoS). Cardano sử dụng giao thức Ouroboros được thiết kế từ đầu cho PoS, giúp nó tiết kiệm năng lượng và có khả năng mở rộng tiềm năng cao nhờ kiến trúc phân lớp (layering) so với thiết kế ban đầu của Ethereum.
So sánh những khác biệt của Cardano với Ethereum
Các giai đoạn và thời kỳ phát triển của Cardano
Quá trình phát triển của Cardano tuân thủ một lộ trình được xác định rõ ràng và truyền đạt minh bạch. Quá trình này được xây dựng vững chắc trên nghiên cứu học thuật và thử nghiệm nghiêm ngặt, giúp hệ thống này trở thành một chuỗi khối hoạt động ổn định và chưa từng bị gián đoạn.
Cardano đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau, được kích hoạt thông qua các sự kiện tổ hợp hard fork
Lộ trình phát triển của Cardano được chia thành năm kỷ nguyên: Byron, Shelley, Goguen, Basho và Voltaire (tất cả đều được đặt theo tên các nhà thơ ngoại trừ Goguen, một nhà khoa học máy tính). Mỗi kỷ nguyên tập trung vào một tập hợp các chức năng sẽ được cung cấp qua nhiều bản phát hành mã nguồn. Các kỷ nguyên sẽ được triển khai tuần tự, công việc cho mỗi kỷ nguyên diễn ra song song, với việc nghiên cứu, tạo mẫu và phát triển thường diễn ra cùng lúc trên các luồng phát triển khác nhau.
Byron
Byron đã đặt nền móng cho sự phát triển của Cardano, cho phép người dùng mua và bán ada trên mạng lưới blockchain bằng chứng cổ phần (proof-of-stake). Ban đầu, sổ cái được thiết lập như một mạng lưới liên kết, nơi việc sản xuất khối và xác thực giao dịch được duy trì bởi các đơn vị sáng lập . Byron đã chứng kiến sự ra mắt của ví Daedalus và Yoroi, đồng thời cung cấp cho người dùng Block Explorer - một công cụ được thiết kế riêng để duyệt blockchain.
Shelley
Chủ đề phát triển Shelley đã giới thiệu một sổ cái phi tập trung, tạo ra một hệ thống kinh tế hoàn toàn mới, thúc đẩy sự phát triển và tối ưu hóa dần dần của mạng lưới. Shelley phát triển từ việc bảo trì mạng lưới liên bang của Byron, với ngày càng nhiều khối được tạo ra bởi cộng đồng nhà điều hành nhóm cổ phần phân tán. Chủ đề này tập trung vào nhiều bước quan trọng nhằm đảm bảo trải nghiệm người dùng được nâng cao về mặt vận hành nhóm cổ phần, tùy chọn ủy quyền và các ưu đãi.
5 kỷ nguyên phát triển của Cardano
Goguen
Sự phát triển của Goguen tập trung vào việc thiết lập một hệ thống toàn cầu, tài chính và đa chức năng cho việc xây dựng ứng dụng phi tập trung (DApp), hỗ trợ hợp đồng thông minh và phát hành token tùy chỉnh. Goguen là nền tảng then chốt để thiết lập một nền tảng đa năng, cung cấp các giải pháp cho các lĩnh vực ứng dụng như chuỗi cung ứng, theo dõi và truy xuất nguồn gốc, tài chính, hồ sơ y tế, bỏ phiếu nhận dạng, đăng ký tài sản, thanh toán ngang hàng (P2P) và nhiều lĩnh vực khác.
Basho
Basho tập trung vào việc tối ưu hóa Cardano nhằm cải thiện khả năng mở rộng và khả năng tương tác của mạng lưới. Trong khi các giai đoạn phát triển khác tập trung vào tính phi tập trung và chức năng mới, Basho tập trung vào việc cải thiện hiệu suất cơ bản của mạng lưới Cardano để hỗ trợ tốt hơn cho sự phát triển và ứng dụng cho các ứng dụng có khối lượng giao dịch lớn.
Voltaire
Quản trị và ra quyết định phi tập trung là cốt lõi của Voltaire, trao cho cộng đồng Cardano quyền bỏ phiếu về các bản cập nhật phát triển mạng lưới, cải tiến kỹ thuật và tài trợ dự án. Để mạng lưới Cardano trở nên phi tập trung hơn, không chỉ cần cơ sở hạ tầng phân tán được giới thiệu trong Shelley mà còn cần khả năng duy trì và cải thiện theo thời gian theo cách phi tập trung.
Ưu thế cạnh tranh của ADA coin so với các đồng tiền mã hóa khác
ADA luôn nằm trong nhóm các loại tiền mã hóa có vốn hóa thị trường lớn nhất thế giới, thường cạnh tranh vị trí trong top 10. Sự tập trung vào nghiên cứu và phát triển nghiêm ngặt đã giúp ADA được đón nhận tích cực bởi các tổ chức giáo dục, chính phủ và các tổ chức tài chính đang tìm kiếm một giải pháp blockchain đáng tin cậy và bền vững.
Ngoài các vai trò cơ bản (phí, staking, quản trị), đồng ADA còn có những đặc điểm kinh tế (Tokenomics) và thống kê ấn tượng, củng cố vị thế của nó trên thị trường tiền mã hóa.
- Tổng cung tối đa của ADA là 45 tỷ, điều này tạo ra tính khan hiếm dài hạn (khác với Ethereum ban đầu không giới hạn cung).
- ADA được phát hành theo lịch trình đã định để trả thưởng cho người tham gia Staking. Tỷ lệ lạm phát này sẽ giảm dần khi Quỹ Dự trữ (Treasury) lớn mạnh.
- Phí giao dịch trên mạng lưới được thu bằng ADA, một phần được đưa vào Quỹ Dự trữ và một phần được sử dụng để duy trì mạng lưới, tạo ra nhu cầu sử dụng ADA thực tế.
ADA luôn thuộc top 10 crypto có vốn hóa thị trường hàng đầu
Những điểm trên chính là ưu thế khiến cho Cardano liên tục duy trì tỷ lệ khoảng 70% tổng cung lưu thông của ADA được Stake (ủy quyền) trong các Stake Pool. Tỷ lệ này cho thấy cộng đồng có niềm tin mạnh mẽ vào sự phát triển lâu dài của dự án và đảm bảo mạng lưới Cardano có mức độ bảo mật (Security) và phi tập trung hóa (Decentralization) cực kỳ cao.
Tương lai của hệ sinh thái Cardano
Cho tới nay, Cardano đã đạt được những tiến bộ đáng kể và về cơ bản đang đi đúng lộ trình đã đặt ra, mặc dù tốc độ triển khai có sự khác biệt so với các đối thủ. Hiện tại, nền tảng này đang tập trung vào Basho (hiệu suất) và Voltaire (quản trị), chứng tỏ sự trưởng thành của mạng lưới.
Về Stake Pool và ADA token
Chức năng Staking đã hoạt động từ năm 2020 (kỷ nguyên Shelley) và đã chứng minh hiệu quả vượt trội. 70% cung lưu thông ADA được Stake là con số ấn tượng, cho thấy mức độ bảo mật và sự tham gia cộng đồng cao. Đây vẫn là một trong những mạng lưới Proof-of-Stake lớn nhất và phi tập trung nhất thế giới về số lượng Validator/Stake Pool.
Với việc Hợp đồng Thông minh đã ra mắt, lượng giao dịch và nhu cầu sử dụng ADA để trả phí đã tăng lên, củng cố mô hình khuyến khích của mạng lưới.
Về hệ sinh thái Cardano (Smart Contract & DApps)
Smart Contract đã ra mắt Mainnet từ tháng 9 năm 2021 (Hard Fork Alonzo), không còn ở Testnet.
Kể từ năm 2021, hàng trăm dự án đã chính thức triển khai trên Cardano, bao gồm các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), nền tảng cho vay/giao dịch Stablecoin, và các dự án NFT.
Trong tương lai, Cardano sẽ hoàn thiện Hydra để tăng tốc độ giao dịch lên hàng nghìn (hoặc hơn) TPS, đưa nền tảng này vào nhóm các blockchain có tốc độ xử lý hàng đầu. Về quản trị, sẽ chuyển giao hoàn toàn quyền quyết định về phát triển và tài chính cho cộng đồng nắm giữ ADA, đạt đến mức độ phi tập trung tối đa.
Bằng cách thu hút thêm thanh khoản và các dự án lớn, tận dụng tính bảo mật và chi phí giao dịch thấp của mình, Cardano dự kiến sẽ thu hẹp khoảng cách với Ethereum và các thế hệ blockchain đời đầu khác.
Tóm lại, Cardano đã vượt qua giai đoạn nghiên cứu lý thuyết và hiện đang ở giai đoạn tối ưu hóa hiệu suất và hoàn thiện mô hình quản trị để trở thành một blockchain phi tập trung và bền vững hoàn toàn.
Hy vọng bài viết có thể giúp bạn hiểu rõ Cardano là gì và có ưu thế vượt trội gì so với các nền tảng blockchain khác. Hãy theo dõi TOPI để biết thêm nhiều thông tin thú vị nhé!
