Hiểu được nguyên nhân vì sao giá cổ phiếu biến động hằng ngày cũng như các yếu tố khiến giá cổ phiếu trên thị trường tăng hoặc giảm sẽ giúp nhà đầu tư chọn thời điểm vào lệnh hợp lý, tối ưu lợi nhuận.
Nguyên nhân giá cổ phiếu biến động hàng ngày
Về bản chất, giá cổ phiếu được hình thành thông qua sự giao dịch giữa người mua và người bán trên thị trường. Do đó, sự biến động giá trong ngày chính là sự phản ánh trực tiếp sự thay đổi liên tục trong cung và cầu đối với cổ phiếu đó. Khi số lượng người muốn mua (cầu) nhiều hơn người muốn bán (cung), giá sẽ có xu hướng đi lên. Ngược lại, khi áp lực bán chiếm ưu thế, giá sẽ giảm.
Nguyên nhân sâu xa làm dịch chuyển cán cân cung - cầu này có thể được phân thành 3 nhóm yếu tố chính:
Giải thích lý do giá cổ phiếu biến động hàng ngày
Yếu tố vĩ mô & thị trường
Đây là những yếu tố tác động đến toàn bộ thị trường hoặc một nhóm ngành, hơn là một công ty riêng lẻ.
- Chính sách tiền tệ: Các quyết định về lãi suất từ các ngân hàng trung ương (như Fed, ECB) có ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ. Ví dụ, khi Fed tăng lãi suất ngoài dự đoán, chi phí vốn cho doanh nghiệp tăng lên, khiến lợi nhuận kỳ vọng giảm, kích hoạt làn sóng bán tháo trên toàn cầu.
- Dữ liệu kinh tế: Các chỉ số như lạm phát, tỷ lệ thất nghiệp, tăng trưởng GDP... có thể củng cố hoặc làm suy yếu tâm lý lạc quan của nhà đầu tư.
- Biến cố địa chính trị: Xung đột, căng thẳng thương mại hay bầu cử... tạo ra sự bất ổn, khiến nhà đầu tư có xu hướng rút lui khỏi các tài sản rủi ro như cổ phiếu.
Xem thêm:
Yếu tố ngành & công ty
Đây là những thông tin trực tiếp ảnh hưởng đến triển vọng và giá trị nội tại của doanh nghiệp.
Kết quả kinh doanh: Báo cáo lợi nhuận hàng quý, doanh thu, các chỉ tiêu tăng trưởng... là thước đo sức khỏe công ty. Một báo cáo vượt kỳ vọng thường đẩy giá cổ phiếu đi lên.
Các thông báo quan trọng: Như dự án mới, thay đổi nhân sự cấp cao, hợp đồng lớn, hoặc sự cố sản xuất...
Yếu tố tâm lý & kỹ thuật
Đôi khi, biến động không chỉ đến từ giá trị thực mà còn từ cảm xúc và hành vi đám đông.
- Tâm lý bầy đàn: Khi thị trường giảm mạnh, nỗi sợ hãi có thể khiến nhiều nhà đầu tư bán tháo theo, đẩy giá xuống sâu hơn so với giá trị thực. Ngược lại, sự FOMO (sợ bỏ lỡ) có thể tạo ra các cơn sốt giá không bền vững.
- Kỳ vọng: Thị trường luôn chiết khấu thông tin về tương lai. Một cổ phiếu có thể tăng giá ngay cả khi công ty chưa có lãi, nếu nhà đầu tư kỳ vọng vào tiềm năng tăng trưởng dài hạn.
Có thể thấy, giá cổ phiếu hàng ngày là một bức tranh sống động, phản ánh sự giao thoa giữa giá trị nội tại của doanh nghiệp và muôn vàn kỳ vọng, dự đoán của nhà đầu tư trước các thông tin tức thời. Sự biến động là lẽ đương nhiên và là linh hồn của thị trường. Để thành công, nhà đầu tư cần xây dựng một chiến lược dài hạn vững chắc, phân tích kỹ lưỡng các yếu tố trên, và quan trọng nhất là giữ cho mình một tâm lý vững vàng trước những biến động ngắn hạn.
Nhà đầu tư cần theo dõi để nắm bắt biến động giá của cổ phiếu
Tại sao nhà đầu tư quan tâm đến biến động giá cổ phiếu?
Biến động giá cổ phiếu không đơn thuần chỉ là những con số nhấp nháy trên bảng điện. Nó là trái tim của thị trường chứng khoán và ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành bại của mọi nhà đầu tư. Sự quan tâm này xuất phát từ ba nhóm nguyên nhân chính: Tác động tài chính trực tiếp, Cơ hội và Rủi ro, và Ý nghĩa thông tin.
Giá cổ phiếu tác động trực tiếp đến “ví tiền” và lợi nhuận của nhà đầu tư. Giá biến động đồng nghĩa với việc giá trị tài sản ròng của nhà đầu tư thay đổi từng ngày, thậm chí từng giờ, tạo ra cảm giác được và mất rõ rệt, từ đó chi phối tâm lý và các quyết định đầu tư tiếp theo.
- Khi giá tăng: Nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu chứng kiến khoản đầu tư của họ sinh lời. Đây được gọi là "lợi nhuận trên giấy", và nó trực tiếp làm gia tăng tổng tài sản.
- Khi giá giảm: Họ phải đối mặt với "khoản lỗ trên giấy". Nếu bán cổ phiếu ra ở mức giá thấp hơn giá mua, khoản lỗ này sẽ trở thành lỗ thực tế.
Bên cạnh đó, biến động giá của cổ phiếu cũng là con dao 2 lưỡi mà ai cũng phải học cách nắm lấy cán dao.
- Nhà đầu tư dài hạn xem biến động giảm như một cơ hội mua vào. Khi thị trường bán tháo do tâm lý hoảng loạn, họ có thể mua được những cổ phiếu chất lượng với mức giá "hời", từ đó gia tăng lợi nhuận trong tương lai. Ngược lại, biến động tăng mạnh có thể là cơ hội để chốt lời một phần.
- Nhà đầu tư ngắn hạn xem biến động là nguồn sống. Họ kiếm lời chính từ sự chênh lệch giá trong ngày, tuần hoặc tháng. Mức độ biến động càng cao, tiềm năng lợi nhuận (và rủi ro thua lỗ) càng lớn.
Sự biến động có thể "xóa sổ" vốn đầu tư của những người không có chiến lược rõ ràng, dễ dàng bị cuốn theo cảm xúc "tham lam khi giá lên" và "sợ hãi khi giá xuống".
Giá cổ phiếu được xem là chỉ báo về sức khỏe doanh nghiệp: Một đợt giảm giá mạnh có thể báo hiệu kết quả kinh doanh sắp tới không đạt kỳ vọng, mất thị phần, hoặc có rủi ro pháp lý. Ngược lại, một chuỗi tăng giá bền vững thường cho thấy triển vọng tăng trưởng dài hạn của công ty là rất tích cực.
Thị trường chứng khoán thường đi trước nền kinh tế 6-12 tháng. Một đợt sụt giảm mạnh trên diện rộng có thể dự báo cho một giai đoạn suy thoái sắp tới. Ngược lại, sự hồi phục và bứt phá có thể cho thấy nền kinh tế đang trên đà tăng trưởng.
Tóm lại, biến động giá cổ phiếu là vấn đề được quan tâm hàng đầu vì nó trực tiếp tác động đến lợi nhuận và rủi ro, đồng thời là một công cụ chẩn đoán quan trọng cho sức khỏe của doanh nghiệp và nền kinh tế. Thay vì sợ hãi, một nhà đầu tư thông minh cần học cách hiểu, chấp nhận và tận dụng sự biến động như một phần tất yếu để xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp, từ đó kiểm soát rủi ro và tối đa hóa cơ hội sinh lời.
Các yếu tố cốt lõi làm thay đổi giá cổ phiếu mỗi ngày
Sự lên xuống của giá cổ phiếu mỗi ngày là kết quả của một cuộc "giằng co" liên tục giữa người mua và người bán, được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố. Có thể hình dung các yếu tố này thành hai nhóm chính: "Giá trị thực" (Nội tại) và "Cảm xúc thị trường" (Tâm lý). Dưới đây là phân tích chi tiết về 5 yếu tố cốt lõi nhất.
Có 5 nhóm yếu tố tác động đến thị giá cổ phiếu
Tâm lý nhà đầu tư: Tham lam - Sợ hãi - FOMO
Đây thường là yếu tố mạnh mẽ nhất gây ra biến động ngắn hạn. Trong khi các yếu tố cơ bản định hướng giá trị dài hạn, chính cảm xúc lại thống trị các phiên giao dịch hàng ngày.
Sợ hãi có thể biến một tin đồn chưa được xác thực thành một đợt bán tháo ồ ạt, như trường hợp Credit Suisse mất 30% giá trị trong một ngày.
Lòng tham thúc đẩy nhà đầu tư đổ xô mua vào khi có kỳ vọng tích cực, bất chấp giá trị thực, như cổ phiếu VinFast tăng mạnh nhờ tin tức về kế hoạch mở rộng.
Hiệu ứng đám đông & FOMO (Sợ Bỏ Lỡ) khiến nhà đầu tư mua vào khi giá đang lên cao, chỉ vì sợ bỏ lỡ cơ hội, vô tình đẩy giá lên cao hơn nữa và tạo bong bóng. Ngược lại, mọi người bán tháo trong cơn hoảng loạn khiến giá giảm phi lý.
Tin tức & sự kiện kinh tế làm thay đổi kỳ vọng trong tương lai
Thị trường phản ứng gần như ngay lập tức với tin tức, vì chúng làm thay đổi kỳ vọng về tương lai. Những tin tích cực (hợp đồng lớn, gói kích thích kinh tế) là chất xúc tác khiến cổ phiếu tăng giá. Ngược lại, những tin tiêu cực (lạm phát, xung đột, thiên tai) khiến nhà đầu tư lo ngại rủi ro, giảm kỳ vọng, từ đó áp lực bán tăng lên khiến giá cổ phiếu giảm.
Báo cáo tài chính doanh nghiệp - kết quả hoạt động kinh doanh
Đây là yếu tố nền tảng nhất để đánh giá giá trị nội tại. Thị trường luôn có những kỳ vọng nhất định, và biến động xảy ra khi kết quả thực tế lệch khỏi kỳ vọng đó. Kết quả kinh doanh tích cực, lợi nhuận vượt kỳ vọng, doanh thu tăng trưởng mạnh sẽ củng cố niềm tin của nhà đầu tư, khiến giá cổ phiếu tăng cao. Ngược lại, doanh nghiệp thua lỗ, doanh thu sụt giảm khiến nhà đầu tư mất niềm tin, giá cổ phiếu theo đó cũng giảm.
Chính sách tiền tệ & lãi suất
Các quyết định từ Ngân hàng Trung ương (như Fed) ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế và là yếu tố vĩ mô quan trọng bậc nhất.
Khi lãi suất tăng, chi phí vay tăng lên làm giảm lợi nhuận. Hơn nữa, lãi suất tăng khiến trái phiếu trở nên hấp dẫn hơn, từ đó hút dòng tiền rời khỏi cổ phiếu, gây ra áp lực giảm giá.
Ngược lại, lãi suất giảm khiến chi phí vay rẻ hơn, kích thích doanh nghiệp đầu tư mở rộng. Mặt khác, lãi ngân hàng giảm khiến nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận cao hơn ở cổ phiếu. Khi cầu tăng lên, thị trường có xu hướng tăng giá.
Dự đoán đúng xu hướng giá để vào lệnh phù hợp
Biến động toàn cầu: "sợi dây" liên kết trong thế giới phẳng
Trong một thế giới kết nối, không thị trường nào là một hòn đảo biệt lập.
- Khủng hoảng tài chính/đại dịch toàn cầu (như 2008 hay COVID-19) làm gián đoạn hoạt động kinh doanh và hủy hoại niềm tin, dẫn đến các đợt bán tháo đồng loạt.
- Căng thẳng địa chính trị (chiến tranh thương mại, xung đột) làm dấy lên lo ngại về sự ổn định, khiến giới đầu tư chuyển dịch sang các tài sản an toàn như vàng, USD, rút vốn khỏi thị trường mới nổi.
Giá cổ phiếu biến động mỗi ngày là kết quả của sự giao thoa phức tạp giữa giá trị thực (từ báo cáo tài chính, triển vọng ngành) và cảm xúc thị trường (từ tin tức, tâm lý). Một nhà đầu tư thành công là người biết phân biệt giữa biến động do "tiếng ồn" ngắn hạn và những thay đổi có tính chất nền tảng dài hạn.
Bốn chiến lược để "lái con thuyền" vững vàng trong biến động
Biến động không phải là kẻ thù, mà là đặc điểm cố hữu và là cơ hội ngầm của thị trường chứng khoán. Thay vì sợ hãi, nhà đầu tư thông thái sẽ chủ động trang bị cho mình một chiến lược phù hợp. Dưới đây là bốn chiến lược then chốt giúp bạn không chỉ sống sót mà còn phát triển mạnh mẽ trong mọi điều kiện thị trường.
Chiến lược đầu tư dài hạn: kiên nhẫn gieo hạt, tĩnh tâm thu hoạch
Đây là vua của các chiến lược, phù hợp với đại đa số nhà đầu tư cá nhân, dựa trên triết lý cốt lõi là sở hữu những doanh nghiệp xuất sắc trong một thời gian đủ dài để giá trị thực của chúng được công nhận và phát triển, bất chấp mọi "tiếng ồn" thị trường ngắn hạn.
Cách triển khai:
- Lựa chọn những công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững, ban lãnh đạo tài năng, dòng tiền ổn định và tỷ lệ nợ lành mạnh.
- Bám trụ với các ngành có nhu cầu cốt lõi: Các ngành như hàng tiêu dùng thiết yếu, y tế, công nghệ cốt lõi ít bị ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh tế ngắn hạn.
- Kiên định với quyết định của mình, xem các đợt giảm giá như cơ hội mua thêm (trung bình giá xuống) thay vì lý do để bán ra trong hoảng loạn.
- Phân bổ vốn vào nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau để giảm thiểu rủi ro không hệ thống từ một công ty hoặc một ngành duy nhất.
Chiến lược đầu tư giá trị: đi ngược đám đông, mua khi giá giảm
Chiến lược này là việc tìm kiếm và sở hữu những cổ phiếu đang được giao dịch thấp hơn đáng kể so với giá trị nội tại thực sự của doanh nghiệp. Họ tin rằng thị trường đôi khi phản ứng thái quá, tạo ra những "món hời" cho những ai biết kiên nhẫn chờ đợi.
Cách triển khai:
- Phân tích kỹ lưỡng giá trị nội tại: Sử dụng các chỉ số như P/E, P/B, PEG hay phân tích dòng tiền chiết khấu (DCF) để xác định xem một cổ phiếu có thực sự đang "rẻ" hay không.
- Tận dụng các đợt bán tháo do tin xấu, khủng hoảng tâm lý để mua vào những doanh nghiệp chất lượng với mức giá hời.
- Chỉ mua khi giá thị trường thấp hơn đáng kể so với giá trị ước tính của bạn, tạo ra một đệm an toàn cho những sai sót trong tính toán.
- Có thể mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm để thị trường nhận ra và điều chỉnh giá về đúng giá trị thực.
Đầu tư theo xu hướng: cưỡi lên cơn sóng, không đấu lại dòng chảy
Đây là chiến lược ngắn hạn, phù hợp với các trader. Triết lý là "xu hướng là bạn" – chỉ giao dịch theo hướng đi hiện tại của thị trường, mua khi xu hướng lên và bán/bán khống khi xu hướng xuống.
Cách triển khai:
- Xác định xu hướng rõ ràng: Sử dụng các công cụ phân tích kỹ thuật như đường trung bình động (MA), đường xu hướng (Trendline) hoặc chỉ báo MACD để xác nhận xu hướng chính.
- Luôn đặt lệnh dừng lỗ (stop-loss) tự động để bảo vệ vốn khi thị trường đảo chiều bất ngờ.
- Theo dõi khối lượng giao dịch để xác nhận cho sức mạnh của xu hướng hiện tại.
- Chủ động theo dõi thị trường liên tục, phản ứng nhanh và tâm lý vững vàng trước các biến động trong ngày.
Có chiến lược phòng ngừa rủi ro
Dù bạn theo chiến lược nào, việc quản lý rủi ro phải luôn được đặt lên hàng đầu. Đây không phải là một chiến lược kiếm lời, mà là một hệ thống phòng thủ để bảo toàn vốn và giữ cho bạn ở lại đủ lâu trên thị trường.
Đừng quên chiến lược phòng ngừa rủi ro
Các công cụ then chốt:
- Lệnh dừng lỗ (stop-loss): Công cụ quan trọng bậc nhất. Nó tự động hóa việc bán ra khi giá đạt đến một mức thua lỗ chấp nhận được, ngăn không cho một giao dịch xấu trở thành thảm họa.
- Đa dạng hóa danh mục: Phân bổ vốn không chỉ giữa các cổ phiếu mà còn giữa các loại tài sản (trái phiếu, vàng, tiền mặt) để giảm thiểu rủi ro hệ thống.
- Sử dụng các công cụ phái sinh: Các sản phẩm như Quyền chọn (Options) có thể được sử dụng như một hợp đồng bảo hiểm, giúp bạn hạn chế thua lỗ trong các đợt sụt giảm thị trường.
Không có chiến lược nào là "tốt nhất", chỉ có chiến lược "phù hợp nhất" với tính cách, mục tiêu tài chính, khung thời gian và khẩu vị rủi ro của bạn.
- Nếu bạn là người bận rộn, ưa sự an toàn và có tầm nhìn dài hạn, sự kết hợp giữa Đầu tư Dài hạn và Phòng ngừa Rủi ro là một lựa chọn xuất sắc.
- Nếu bạn kiên nhẫn, thích phân tích sâu và dám đi ngược lại đám đông, Đầu tư Giá trị có thể mang lại lợi nhuận vượt trội.
- Nếu bạn chủ động, phản ứng nhanh và có thể theo dõi thị trường hàng ngày, Đầu tư Theo Xu hướng có thể phát huy thế mạnh.
Hãy tìm hiểu kỹ lưỡng và bắt đầu với chiến lược mà bạn cảm thấy thoải mái nhất. Đừng quên theo dõi biến động giá cổ phiếu để có quyết định đầu tư thích hợp. Hy vọng, qua bài viết của TOPI, bạn có thể hiểu vì sao giá cổ phiếu biến động hằng ngày và hiểu được các yếu tố tác động đến giá cổ phiếu, từ đó dự đoán đúng xu hướng giá trong t ương lai.
