Lãi đơn là gì? Công thức, ứng dụng và cách phân biệt với lãi kép

Trong quá trình vay vốn tại ngân hàng, ngoài số tiền vay gốc, bạn còn phải trả thêm một phần tiền khác gọi là lãi suất tuỳ thuộc vào khoản tiền bạn vay và thời hạn trong bao lâu. Thông thường đó sẽ là tiền lãi đơn, TOPI sẽ giúp bạn hiểu thế nào là lãi đơn, cách tính cũng như cách phân biệt với lãi kép như thế nào.

Lãi đơn là gì?

Lãi đơn (simple interest) là một thuật ngữ tài chính được sử dụng để chỉ lãi suất được áp dụng cho số tiền đầu tư gốc tương ứng ban đầu mà không tính thêm bất kỳ lãi suất nào lên số tiền lãi đã tích luỹ từ các kỳ trước.

Ví dụ, bạn vay 100 triệu đồng với lãi suất 5%/tháng, sau một tháng thì bạn sẽ phải trả số tiền là 105 triệu đồng. Trong tháng tiếp theo, số tiền lãi cũng vẫn chỉ là 5% trên số tiền đầu tư gốc tương ứng ban đầu, chứ không phải trả lãi trên số tài sản đầu tư có từ tháng trước, miễn là bạn thanh toán khoản vay đúng hạn.

Ưu điểm sử dụng lãi đơn:

• Tiền lãi sẽ không bị cộng gộp hay cộng thêm vào số tiền đầu tư gốc tương ứng khiến gia tăng chi phí cho vay;
• Người đi vay có thể tiết kiệm được tiền hơn;
• Các khoản nợ có thể được thanh toán dễ dàng hơn;
• Việc tính lãi suất cũng đơn giản và dễ hiểu.

Công thức tính lãi đơn chuẩn nhất

Công thức tính lãi đơn giản:

Lãi đơn = P x r x t/100

Trong đó:

P là số tiền vay ban đầu hay số tiền đầu tư gốc tương ứng

r là lãi suất (tính theo năm, đơn vị phần trăm)

t là thời gian vay (tính theo năm)

Để tính được tổng số tiền phải trả thì ta sử dụng công thức:

Số tiền (A) = Tiền đầu tư gốc tương ứng (P) + Tiền lãi (I)

Với:

A = P (1 + rt)

Vậy nếu như lãi suất được tính theo tháng hay theo ngày thì như thế nào?

Ta có bảng công thức lãi đơn theo năm, theo tháng, theo ngày như sau:

Xem thêm: Lãi kép là gì? Ứng dụng của lãi kép

Ứng dụng lãi đơn trong thực tiễn

Một số tình huống cụ thể trong thực tiễn có áp dụng tính lãi đơn:

Cho vay cá nhân: Một số khoản vay cá nhân sẽ áp dụng lãi đơn để giảm tải khoản nợ cho người đi vay, đồng thời họ cũng biết chính xác số tiền lãi cần phải trả mỗi kỳ là bao nhiêu.

Khoản cho vay ngắn hạn: Một số tổ chức tài chính có chính sách cho vay ngắn hạn với lãi đơn, chẳng hạn như cho vay tiền mặt hay cho vay mua sắm, tiêu dùng. Việc này giúp đơn giản hoá việc tính toán và dễ dàng biết tổng số tiền phải trả cuối cùng là bao nhiêu.

Giao dịch thương mại đơn giản: Trong một số giao dịch thương mại nhỏ, lãi đơn có thể được sử dụng để tính toán lãi suất mà không cần phải xem xét lãi phát sinh từ các kỳ trước.

Và một số hình thức vay mượn không phức tạp khác được cả hai bên vay và bên cho vay thống nhất thoả thuận.

Hướng dẫn phân biệt lãi đơn và lãi kép

Khi nào nên chọn sử dụng lãi đơn

Mỗi hình thức tính lãi suất sẽ có lợi ích riêng. Như trên đã nói, sử dụng lãi đơn có ưu điểm là tính toán không phức tạp, dễ hiểu, dễ quản lý. Tuy nhiên, lãi đơn cũng tồn tại khá nhiều bất cập, điển hình là:

• Trong một số trường hợp, lãi đơn có thể không phản ánh chính xác chi phí tài chính thực sự. Điều này đặc biệt đúng khi có nhiều yếu tố phức tạp như lãi phát sinh từ các kỳ trước.
• Lãi đơn không linh hoạt như lãi suất kép, không thể điều chỉnh để phản ánh các biến động trong thị trường hoặc điều kiện tài chính cụ thể.
• Trong một số trường hợp, việc sử dụng lãi đơn có thể dẫn đến việc thanh toán một khoản lãi cao hơn so với việc sử dụng các phương pháp tính toán lãi suất khác, đặc biệt là trong các khoản vay dài hạn hoặc với số tiền lớn.
• Trong một thị trường có biến động mạnh mẽ, việc sử dụng lãi đơn có thể làm cho việc quản lý rủi ro trở nên khó khăn hơn do không thể điều chỉnh lãi suất theo thị trường.

Chính vì vậy, trong đầu tư và gửi tiết kiệm, các chuyên gia khuyến nghị chúng ta nên áp dụng lãi kép thay vì lãi đơn. Lãi đơn chỉ phù hợp với những tình huống tài chính đơn giản như cho vay ngắn hạn, hoặc người cho vay không muốn phức tạp hoá quá trình tính toán lãi suất.

Tóm lại, cũng giống như lãi kép, lãi đơn là một công cụ tài chính tính lãi hữu ích, phù hợp với các giao dịch đơn giản và cho vay ngắn hạn. Với ưu điểm là đơn giản, dễ hiểu, lãi đơn tạo ra sự minh bạch và dễ dàng quản lý trong quá trình cho vay mượn. Tuy nhiên, lãi đơn cũng có nhược điểm của nó, vì vậy, lựa chọn loại lãi suất phù hợp với tình huống cụ thể là rất quan trọng nhất là trong hiệu quả quản lý tài chính.