Chi phí cơ hội là gì? Bí quyết nắm bắt cơ hội trong đầu tư và cuộc sống

Chi phí cơ hội là mức phí mà cá nhân hoặc công ty nhất định phải trả dù chọn bất kỳ phương án nào. Nó thường được sử dụng để giúp mọi người đưa ra các phương án đầu tư, kinh doanh hay bất kỳ một quyết định nào trong cuộc sống. Sau đây, TOPI sẽ cùng bạn tìm hiểu kỹ hơn về chi phí cơ hội.

1. Chi phí cơ hội là gì? Ví dụ cụ thể về chi phí cơ hội

Trong kinh tế học, chi phí cơ hội hay tiền thời cơ (tiếng Anh là Opportunity Cost, viết tắt là OC) được hiểu là tiền bạc biểu hiện cho những lợi ích mà người đầu tư hoặc công ty bỏ lỡ khi lựa chọn giải pháp này thay vì chọn lựa phương án khác.

Chi phí cơ hội được xác định dựa trên các nguồn lực có phần khan hiếm hơn. Trong trường hợp này, bạn bắt buộc phải lựa chọn việc đánh đổi, chọn cái này và bỏ qua cái khác. Chi phí cơ hội khi bạn lựa chọn một phương án nào đó là phần giá trị bị bỏ qua khi bạn chọn phương án đó và bỏ qua một phương án tốt nhất khác. Giá trị này không nhất định phải là giá trị kinh tế mà còn có thể là những giá trị khác như tinh thần hay văn hóa…

Khái niệm về chi phí cơ hội

Để hiểu rõ hơn về chi phí cơ hội, sau đây là vị dụ cụ thể: 

Ví dụ về chi phí cơ hội trong hoạt động kinh doanh

Một ví dụ thú vị về chi phí cơ hội là việc tự kinh doanh. Bạn muốn thành lập một công ty phần mềm máy tính, bạn phải thuê văn phòng, tuyển các lập trình viên, và sau đó tiến hành bán phần mềm. Sau một năm, chi phí bạn phải bỏ ra có thể là:

- Thuê văn phòng: khoảng 12.000 USD

- Lương trả cho nhân viên: 24.000 USD

- Các chi phí tiện ích khác: 10.000 USD

Tổng chi phí trong năm phải bỏ ra là 46.000 USD. Giả sử doanh số phần mềm được bán là 48.000 USD, bạn sẽ rất vui vì vẫn có lợi nhuận là 2.000 USD

Tuy nhiên, lợi nhuận được tính theo cách này không đo lường chính xác sự thành công của cá nhân hay công ty. Ví dụ, bạn không mở công ty, mà bạn làm việc cho một ngân hàng quốc tế và kiếm được 8.000 USD. Vậy cơ hội kiếm được 8.000 USD này đã bị bỏ qua và nó chính là chi phí cơ hội, theo đó bạn đã mất đi một khoản lợi kinh tế là 6.000 USD mà bạn có thể đạt được nếu không lựa chọn mở công ty.

Ví dụ về chi phí cơ hội trong cuộc sống hàng ngày

Một xã quyết định xây một trường mẫu giáo ở vị trí khu đất trống bên cạnh trụ sở ủy ban. Khi chọn xây trường mẫu giáo, chính quyền xã A đã có thể bỏ qua các sự lựa chọn khác như xây dựng bãi đỗ xe, bán đất ở hoặc kinh doanh cho người dân và bán đất cho doanh nghiệp để xây siêu thị hay trung tâm thương mại. Chi phí cơ hội trong trường hợp cụ thể này có thể là lợi ích thu được khi thực hiện các dự án trên mà chính quyền xã A đã bỏ lỡ để xây trường mẫu giáo.

Chi phí cơ hội trong đời sống hàng ngày

2. Ý nghĩa của chi phí cơ hội là gì?

Trong cuộc sống thường ngày, ai cũng thường đối mặt với những sự lựa chọn khác nhau. Một ví dụ đơn giản và dễ hiểu nhất như ta quyết định ở nhà đọc sách thay vì tham gia cắm trại hay đi du lịch cùng bạn bè. Điều ta có thêm được là nạp thêm kiến thức hữu ích cho bản thân, và tiết kiệm một khoản chi phí mà nếu đi chơi bạn phải bỏ ra. Đổi lại, ta sẽ không có cơ hội được vui vẻ cùng bạn bè, trải nghiệm bên ngoài thiên nhiên. Trong trường hợp này, chi phí cơ hội sẽ do chính bản thân bạn cân nhắc dựa trên điều bản thân thực sự mong muốn cá nhân.

Chúng ta phải đưa ra các sự lựa chọn khác nhau, đơn giản như khi ra ngoài bạn chọn áo màu xanh, trắng hay đen… Cho tới các vấn đề quan trọng trong cuộc sống như việc đầu tư vào phương án kinh doanh A hay B, đầu tư cổ phiếu nào… Bằng cách tính chi phí cơ hội, các bạn có thể cho mình được sự lựa chọn tối ưu hơn.

Vai trò của việc xác định chi phí cơ hội trong các vấn đề của cuộc sống

Trong kinh doanh, chủ doanh nghiệp nào cũng muốn tận dụng tối đa các nguồn lực sẵn có để mang lại lợi ích cao nhất. Tính chi phí cơ hội giúp doanh nghiệp, công ty có thể so sánh được lợi ích nhận được và lợi ích mất đi khi lựa chọn phương án này và bỏ qua phương án khác. Từ đó, doanh nghiệp sẽ chọn được phương án kinh doanh tối ưu nhất.

Trong cuộc sống, nếu cứ chần chừ không lựa chọn được phương án nào, bạn vừa mất thời gian, mất công sức mà còn bỏ lỡ nhiều cơ hội đáng tiếc. Tính chi phí cơ hội chính là việc giúp bạn đưa ra quyết định nhanh chóng, mang lại lợi ích cao. 

3. Ưu và nhược điểm của chi phí cơ hội là gì?

Các ưu điểm của chi phí cơ hội

– Giúp bạn nhận biết được cơ hội bị mất: Chi phí cơ hội giúp bạn có thể biết được giá trị của phương án bạn định lựa chọn liệu có phải là tối ưu và mang lại hiệu quả cao nhất hay không. 

Ví dụ: Bạn có 5 triệu đồng, bạn phân vân không biết nên gửi tiết kiệm nhận lãi hay mang số tiền đó đi đầu tư. Chi phí cơ hội ở đây sẽ là số tiền lãi ngân hàng nếu bạn lựa chọn đi đầu tư, ngược lại nó sẽ là lợi nhuận đầu tư nếu bạn chọn gửi tiết kiệm ở ngân hàng.

– Giúp bạn có thể so sánh giá trị tương đối của từng lựa chọn: Tính chi phí cơ hội giúp bạn so sánh được lợi ích tương đối giữa các sự lựa chọn trước khi quyết định. 

Ví dụ: Với số tiền bạn đang có, bạn có thể mua 500 cổ phiếu ngân hàng A nhưng lại có thể mua được 700 cổ phiếu ngân hàng B. Chi phí cơ hội trong trường hợp này sẽ giúp bạn đưa ra so sánh tương đối giữa các sự lựa chọn giữa ngân hàng A hay B, đánh giá được lợi ích bị mất và đưa ra lựa chọn tốt nhất cho bạn.

Ưu điểm của việc xác định đúng chi phí cơ hội 

Những nhược điểm của chi phí cơ hội 

Thời gian có thể bị bó hẹp: Để tính toán chi phí cơ hội, đôi khi cần nghiên cứu, tốn nhiều thời gian, nếu trường hợp cần bạn quyết định trong thời gian ngắn thì sẽ gặp khó khăn khi tính chi phí cơ hội. 

Khó xác định được chi phí kế toán: Chi phí cơ hội là chi phí được tính ở tương lai, khó định lượng kế toán một cách chi tiết. Mục chi phí này cũng sẽ không được đưa vào bảng cân đối kế toán của các doanh nghiệp.

4. Công thức tính chi phí cơ hội cụ thể ra sao

Sau khi đã hiểu được thế nào là chi phí cơ hội, thì tiếp theo các bạn cần phải nắm bắt được chính là cách xác định chính xác chi phí cơ hội ra sao. Cụ thể, công thức tính chi phí cơ hội chính là một phép trừ:

Chi phí cơ hội được tính = lợi nhuận của hầu hết phương án sinh lợi nhưng không được chọn – lợi nhuận mà doanh nghiệp hay cá nhân lựa chọn.

Hoặc có thể hiểu theo công thức sau đây:

OC = FO – CO

Trong công thức trên có ba đại lượng chính là:

OC – Opportunity cost: Đại diện cho phần chi phí cơ hội

FO – Return on best foregone option: Phần lợi nhuận của lựa chọn tối ưu nhất

CO – Return on chosen option: Cho biết lợi nhuận của lựa chọn mà bạn đã được chọn

Khi tính chi phí cơ hội bạn cần lưu ý rằng, chi phí cơ hội là chi phí của phương án tốt nhất mà bạn không lựa chọn, không phải của tất cả các phương án đã bị bỏ lỡ. Lý do là vì bạn không thể thực hiện nhiều phương án cùng một lúc với cùng nguồn lực hạn chế.

Cách thức tính chi phí cơ hội nhanh chóng và chính xác

5. Phân biệt giữa chi phí cơ hội và chi phí chìm

Chi phí cơ hội và chi phí chìm đều là các phép tính trong việc lựa chọn phương án kinh doanh. Do đó, một số người sẽ bị nhầm lẫn giữa 2 loại chi phí cơ hội và chi phí chìm. Để đưa ra quyết định chính xác, bạn cần nắm được rõ ràng 2 loại chi phí này: